Er zou een instelling moeten komen die verantwoordelijk is voor de zorg voor psychiatrische patiënten die zelfstandig wonen. Want het vormen van netwerken van organisaties die zich met deze mensen bezighouden, komt in de praktijk bitter weinig terecht. Dat stelt Rick Kwekkeboom, onderzoeker van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

'Door de problemen belachelijk te maken,' zeggen David en Willem over hun manier om dak- en thuislozen te helpen, 'gaan ze anders tegen hun situatie aankijken.' De twee Utrechtse straatadvocaten hopen uiteindelijk de dakloosheid te kunnen terugdringen. Enerzijds door bij de instellingen en de gemeente te strijden voor goede opvang. Maar ook door de cliënten zelf een spiegel voor te houden.

‘Je haalt kinderen weg van de wisse dood. Dat is wat wij hier doen.’ Directeur Roel Rol vat kort en bevlogen het werk in pension Maaszicht samen. Het voormalige klooster biedt onderdak aan dertig zwerfjongeren van 16 tot 23 jaar. Getekend door het harde straatleven komen de jongeren Maaszicht binnen. Om te proberen zelfvertrouwen terug te vinden. ‘Het liefst zou je ze willen vasthouden en beschermen.’

Jongeren worden steeds meer gezien als een probleemgroep. Remedies worden voornamelijk gezocht in de repressieve sfeer. Maar jongeren zelf willen óók veiligheid op straat en regels op school. Ze willen echter dat die veiligheid en die regels in samenspraak met hén tot stand komt. ‘Wie jeugdigen wil inburgeren in de samenleving’, zo stelde Micha de Winter, ‘moet voorwaarden scheppen voor sociale verbondenheid. Dat betekent: een sociale infrastructuur creëren waarin jeugdigen zich welkom en gewaardeerd. Jeugdwelzijnswerkers spelen daarin als buurtpedagogen een essentiële rol.’

Vier van de vijf psychiatrisch patiënten die in een separeercel verblijven komen zelden tot nooit in de buitenlucht. Terwijl negen van de tien cliënten aangeven dit wel te willen. De huidige bouwkundige voorzieningen en het tekort aan personeel staan het regelmatig luchten van patiënten in de weg. Luchten als zodanig is nauwelijks een issue voor beleidsmakers.

De beleidsvoornemens van VWS voor ggz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang bieden weinig nieuwe maatregelen. Maar instellingen voor maatschappelijke opvang en geestelijke gezondheidszorg maken zich zorgen om de financiële nood van minima en middeninkomens vanwege alle bezuinigingen. ‘Veel mensen kunnen de druk niet meer aan.’

Van verschillende kanten wordt voor een hardere aanpak van Marokkaanse criminele jongeren gepleit. Want deze zijn noch door straffen noch door de hulpverlening op het rechte pad te brengen. Mohamed Bouimj, projectleider van het expertisecentrum MaroNed in Rotterdam, is daar fel tegen gekant. ‘We moeten jongeren zelf verantwoordelijkheid geven en in samenwerking met àlle betrokkenen - ouders, school, politie en Justitie - de problemen oplossen.’

Heeft de zachte sector een antwoord op de vraag hoe hij moet omgaan met de harde kant van de samenleving? Het beleid van instellingen rondom agressie van cliënten staat nog in de kinderschoenen. Meer dan een weerbaarheidstraining of een cursus agressiebeheersing zit er voor de medewerkers vaak niet in. 'Het onderwerp is nauwelijks bespreekbaar.'

De nieuwe nota over alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama's), die staatssecretaris Ella Kalsbeek van Justitie naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, spreekt voor het eerst over zogeheten kindgezinnen. Dit kunnen tienermoeders met hun kind zijn, maar ook minderjarige broers, zussen, neefjes en nichtjes die samen naar Nederland zijn gekomen. ‘Eindelijk is er aandacht voor deze vergeten groep, maar ik vind het ethisch onverantwoord dat Kalsbeek de kindgezinnen uit elkaar wil halen,’ vertelt Joke Elzinga van Stichting Valentijn.