Een mooi, nieuw gebouw neerzetten voor het welzijnswerk. Dat is zo'n beetje het belangrijkste wat je kunt doen als welzijnsdirecteur, vindt Niko de Jong. Voordat hij eind december met pensioen ging, was De Jong gedurende ruim 28 jaar directeur van verschillende welzijnsinstellingen, in Groningen, Tilburg en Utrecht. Een gesprek over gebouwen, het reduceren van verwachtingen en het belang van preventief beleid.

Welzijnswerk draait voor een groot deel op vrijwilligers. Toch hebben weinig instellingen hiervoor een goed beleid ontwikkeld. Qua informatie, begeleiding en waardering blijven vrijwilligers ver achter bij beroepskrachten. ‘Luister naar ze. Laat ze met voorstellen komen, geef ze de ruimte en denk mee.’

In haar beleidsvisie 2002-2005 kondigde de Tilburgse welzijnsinstelling De Twern een ‘totale omslag in het denken en doen’ aan. Betrokkenen vonden dat het welzijnwerk was ingedut. Doelstelling is onder meer om alleen nog te werken op basis van wetenschappelijk onderzochte methoden. Ook is de ‘eerste academische welzijnswerkplaats’ vastbesloten de rollen tussen de gemeente en zichzelf om te draaien.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten vindt dat er een ‘regelarm fonds’ moet komen wanneer er meer taken die nu nog onder de AWBZ vallen, naar gemeenten worden overgeheveld. In dat fonds moeten vele afzonderlijke gemeentelijke geldstromen samen komen.

De thuiszorg heeft het zwaar te verduren. Bas van den Dungen, directeur van de LVT was ziedend toen op Prinsjesdag duidelijk werd dat de thuiszorg meer dan 11 procent moest bezuinigen. Het is - gemiddeld - 13,8 geworden. Hij smacht naar ‘duidelijke contractafspraken met zorgverzekeraars’ in plaats van financiële afhankelijkheid van een onberekenbare overheid. Ook heeft de thuiszorg het volgens Van den Dungen flink te stellen met de ‘puur bureaucratische’ indicatieorganen.

‘Problemen moeten in de samenleving worden opgelost, en niet in instituten.’ Mario Nossin, directeur van Stichting Perspectief in Utrecht is voorstander van een verregaande vermaatschappelijking. De tijd dat mensen met een zorgbehoefte vooral in instellingen worden opgevangen, lijkt voorbij. Tegelijkertijd is de opvang in de samenleving een hele klus, want Nederland heeft het hoogste percentage mensen ter wereld in instituten.

In zijn boek ‘Bemoeien werkt’, dat 11 december verschijnt, pleit publicist en GroenLinks-senator Jos van der Lans pleit voor moderne bemoeizorg, outreachend werken en pro-actief handelen. Hij is kritisch over de sociale sector. In zijn laatste publicatie ‘Het woninkrijk der Bloemstraters’ constateerde hij onder meer het onvermogen van veel professionals om in de persoonlijke levenssfeer van mensen op te treden.

Minister Hoogervorst is op sommige van zijn aangekondigde kortingen op instellingssubsidies teruggekomen. De herziening van zijn subsidiebesluit leidt echter niet tot vreugdedansjes bij de instellingen. Daarvoor zijn ze te marginaal.

Eind november presenteerden drie organisaties in Amsterdam de resultaten van tien jaar ontmoetingscentra voor demente ouderen en hun verzorgers. Volgens betrokkenen is het de hoogste tijd om de opzet hiervan landelijk in te voeren. ‘Het is moeilijk te accepteren dat je bepaalde dingen niet meer kunt,’ zegt meneer Van Duin, één van de bezoekers van een dergelijk centrum in De Pijp in Amsterdam.

Sinds de bekendmaking van forse kortingen op de gemeentefondsen zijn de gemeenten in rep en roer. Waarin kunnen ze nog snijden? Vooral middelgrote gemeenten luiden de noodklok. ‘Kleine gemeenten krijgen extra geld voor plattelandsbeleid. En de grote steden krijgen forse bedragen via het Grotestedenbeleid. Wij vallen tussen wal en schip.’