Eind november presenteerden drie organisaties in Amsterdam de resultaten van tien jaar ontmoetingscentra voor demente ouderen en hun verzorgers. Volgens betrokkenen is het de hoogste tijd om de opzet hiervan landelijk in te voeren. ‘Het is moeilijk te accepteren dat je bepaalde dingen niet meer kunt,’ zegt meneer Van Duin, één van de bezoekers van een dergelijk centrum in De Pijp in Amsterdam.

Sinds de bekendmaking van forse kortingen op de gemeentefondsen zijn de gemeenten in rep en roer. Waarin kunnen ze nog snijden? Vooral middelgrote gemeenten luiden de noodklok. ‘Kleine gemeenten krijgen extra geld voor plattelandsbeleid. En de grote steden krijgen forse bedragen via het Grotestedenbeleid. Wij vallen tussen wal en schip.’

Het kabinet wil dat ouderen langer zelfstandig kunnen wonen. De zorg thuis moet daarom uitgebreid worden. Maar verpleeghuizen, verzorgingshuizen en thuiszorg krijgen geen geld meer voor zorgvernieuwing. Bovendien komt er een korting op de instellingsbudgetten van in totaal 70 miljoen in 2007. De thuiszorg wordt zwaar gestraft voor het wegwerken van de wachtlijsten in de afgelopen jaren: een bezuiniging van bij elkaar 11,5 procent.

Het kabinet kiest voor een hard integratiebeleid. Aspirant-nieuwkomers moeten al in eigen land een basistoets Nederlandse taal afleggen en hier een inburgeringsexamen doen. Het onderwijs in eigen taal en cultuur verdwijnt. Minister Verdonk onderzoekt de mogelijkheden van spreidingsbeleid. De instroom van nieuwkomers wordt zoveel mogelijk beperkt.

Als verzekeringsmaatschappijen met veel autoschade worden geconfronteerd, gaat de premie omhoog. Daar gaat geen auto minder om rijden. Waarom wordt er dan zo moeilijk gedaan over de zorgpremies, terwijl de gezondheid zo’n beetje als het hoogste goed beschouwen, vraagt Paul Bottelier zich af. ‘Het gaat de overheid niet in de eerste plaats om de zorg, maar om het wegwerken van tekorten.’

Veel onderwerpen in de begrotingen dateren al van de beleidsvoornemens van vorig jaar, zoals de stelselherziening in de zorg en de gemeentelijke verantwoordelijkheden voor de bijstand. De economische teruggang dwingt er toe hard in de plannen te snijden. Een visie op een nieuwe koers ontbreekt echter in de kabinetsplannen.

Het begon als een project waarbij twee vliegen in één klap werden gevangen. De dorpsconciërge doet klussen die de leefbaarheid in het dorp verbeteren. Tegelijkertijd stel je daarvoor iemand aan in een gesubsidieerde baan. In de toekomst lijkt er geen geld meer te zijn voor de functie. Tenzij de gemeente de dorpsconciërge uit eigen middelen betaalt.

Het Service Bureau Ouderen in het Zeeuwse Hellevoetsluis is uit nood geboren. Halverwege de tachtiger jaren bleven steeds meer ouderen langer zelfstandig wonen. Voorzieningen die daarbij nodig waren bestonden in Hellevoetsluis nog niet. Er was geen gecoördineerd ouderenwerk, zoals dat in sommige omliggende gemeenten wel bestond. Een achttal mensen besloot zelf een vrijwilligersorganisatie te starten voor maaltijden aan huis en vervoer voor ouderen en gehandicapten.

Nog altijd begeven zich mensen buiten de gebaande paden van wet- en regelgeving en starten een eigen burgerinitiatief of kleinschalig samenlevingsproject. Wat is de kracht van particulier initiatief? Zorg + Welzijn sprak met Peter Voogt en Harry Broekman die inspirerende voorbeelden beschreven in de Grote Kleine-Kansenatlas.