'Het Dorp is volstrekt achterhaald. Eigenlijk is het belachelijk dat zulke grote instellingen nog nodig zijn,' stelt sectormanager Henny Blanke. De Arnhemse instelling, die 320 bewoners op haar terrein met negen straten heeft, is het Walhalla voorbij. Nieuwbouwflats, bedoeld voor met name niet-gehandicapten, deden onlangs al veel stof opwaaien. Op termijn zullen er nog zo’n 90 ‘gewone’ woningen op het terrein komen, om 'de samenleving naar Het Dorp te halen'. Niet iedereen vindt dat de juiste oplossing. 'Kleine woonvormen hebben de toekomst.'

De tijd dat de welzijnssector zijn activiteiten verspreidde over tientallen locaties in een gemeente is voorbij. Steeds meer instellingen streven naar multifunctionele organisaties waarin veel werksoorten worden ondergebracht. Het ambitieniveau is hoog, de financiën vaak beperkt. ‘Als het welzijnswerk weet wat het de komende tien jaar wil bereiken, moet het de locaties daarop durven afstemmen.’

In hoeverre kunnen architecten hun artistieke ei kwijt in de wereld van de sociale voorzieningen? Zijn de manier van opvang, toezicht en verzorging bepalend voor het beeld of is er veel ruimte voor esthetiek? 'Ik denk niet in beperkingen en concessies,' zegt de Rotterdamse architect Jan Weeda. ‘Maar er mag best meer bouwbudget komen voor de instellingen.’ Over architectuur en idealen in de sectoren zorg en welzijn.

Ruim drie jaar na de oprichting van de RIO's, de regionale indicatieorganen voor de zorg, verloopt de zorgtoewijzing nog verre van soepel. Patiëntenverenigingen spreken over ‘organisatorische puinhopen’, de verschillen in werkwijze tussen gemeenten zijn groot en de RIO's zelf klagen over een gebrek aan middelen en onduidelijkheid omtrent bevoegdheden. Wie ziet er nog heil in de RIO's?

De mkz-crisis dreigt de thuiszorginstellingen in de regio waar mond- en klauwzeer is uitgebroken boven het hoofd te groeien. De instellingen worstelen al bijna een maand met allerlei beperkingen. De voorzorgsmaatregelen zijn streng. Zo mag een thuiszorgmedewerker die een actief veebedrijf heeft bezocht de daaropvolgende 72 uur niet naar andere boerderijen. Het is puzzelen met de werkschema’s. Medewerkers zien zich genoodzaakt lange dagen te maken. En de druk op mantelzorgers neemt toe. Enkele thuiszorgcliënten zijn inmiddels opgenomen in verzorgings- en verpleeghuizen.

Omdat op landelijk niveau onduidelijk is welke concrete resultaten het welzijnswerk behaalt, hebben werkgeversorganisatie VOG, het ministerie van VWS en Verdiwel (de vereniging voor directeuren van lokale welzijnsinstellingen) het voortouw genomen voor een discussiestuk over de positie van de welzijnssector. Als gevolg van de decentralisatie van het welzijnsbeleid is het zicht op de ontwikkelingen in de sector afgenomen. In het stuk 'De welzijnssector in beeld' worden de belangrijkste actuele inhoudelijke en organisatorische tendensen en ontwikkelingen in de sector in kaart gebracht. Een samenvatting.

Voor de kleine anderhalf miljoen mensen in Nederland die voor een naaste zorgen, kampt een flink deel met financiële problemen en een gebrek aan informatie over bestaande regelingen. De voorzieningen zijn onvoldoende. ‘Daar moet snel verandering in komen als we verwachten dat mantelzorgers hun werk volhouden,’ zegt Arie Ouwerkerk, directeur van de LOT, de landelijke organisatie voor mantelzorgers.

'Het geeft een kick als je ziet welke herinneringen er bij sommigen bovenkomen,' vertelt een van de verhalenvertellers van het Rotterdamse project Verhalenderwijs. Vooral allochtone ouderen worden getraind hun vertelkunst te etaleren bij verpleeg- en verzorgingshuizen, scholen en festivals. Niet alleen voor vermaak, want er gaat vooral een therapeutische werking van uit.

Steeds meer ouderen blijken zichzelf en hun woning te verwaarlozen. Vaak gaat het om mensen met psychosociale en psychiatrische problemen die zich niet willen laten helpen. ‘We willen mensen langer thuis houden. Vereenzaming en verwaarlozing is de prijs die we we daarvoor betalen,’ aldus Huub Buijssen, psychogerontoloog van de ggz-instelling Altrecht in Utrecht.

Niet alleen grote en middelgrote steden, maar ook plattelandsgemeenten staan steeds vaker in de schijnwerpers van het lokaal sociaal beleid. Het verdwijnen van voorzieningen, vergrijzing, stille armoe en bedrijfssluitingen in de agrarische sector met alle problemen van dien ‘Al twintig jaar diezelfde grammofoonplaat,’ verzucht Hans Elerie van de Brede Overleggroep Kleine Dorpen in Drenthe. Een portret van het Noord-Brabantse Helenaveen.