De beleidsagenda in de Memorie van Toelichting van VWS laat maar één conclusie toe: VWS is hard op weg het Ministerie van Zorg te worden. Bijna de hele tekst gaat over Zorgvraagstukken. Er is nog nauwelijks aandacht voor sport, jeugd en lokaal sociaal beleid. De vertaling in het extra budget voor 2001 bevestigt het beeld. Ruim 90 procent van het extra geld gaat naar Zorg. Dat geld gaat vervolgens hoofdzakelijk naar capaciteitsuitbreiding, geneesmiddelen en in iets mindere mate naar arbeidsmarktbeleid en ict in de zorg.

De eerste generatie gastarbeiders die in de jaren zestig naar Nederland kwam, is nu grotendeels met de vut. Ze staat voor de keuze: terugkeren naar het land van herkomst of oud worden in Nederland. Beide zijn niet aanlokkelijk. Remigratie betekent een nieuw bestaan opbouwen, en dus onzekerheid. Hier ligt eenzaamheid echter op de loer. Een gesprek met Pedro Tejero Saèz, gastarbeider van het eerste uur, over de dilemma’s in de Spaanse gemeenschap.

Na vijfendertig jaar nam ‘daklozenprofessor’ Heydendael deze zomer afscheid van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Sinds 1986 was hij bijzonder hoogleraar Maatschappelijk gehandicaptenzorg. Voor die tijd deed hij al onderzoek naar de manier waarop thuislozen denken.

De mantelzorg is de spil van het Nederlandse zorgbeleid. Maar liefst 1, 3 miljoen mensen bieden hulp aan hun naasten. Maar als de zorgtaken te langdurig en zwaar worden, dreigt maatschappelijke uitsluiting voor degenen die deze taken op zich nemen. Onderzoeker Monique Kremer vindt dat mantelzorgers recht op volledig burgerschap moeten krijgen en moeten kunnen kiezen om ‘nee’ te zeggen tegen zorgtaken.

In de vakantietijd is het tekort aan arbeidskrachten in alle sectoren in de gezondheidszorg het meest nijpend. Sommige organisaties passen onorthodoxe methodes toe om toch mensen te werven. Mirjam Halstein, personeelsadviseur bij Thuiszorg Stad Utrecht, is zo’n creatief iemand: ‘Een advertentie werkt niet meer, een duur reclamebureau ook niet. Onze medewerkers zelf weten het beste te vertellen wat er wel en niet aantrekkelijk is aan het werken in de thuiszorg. En die kracht gebruiken we nu.’

Gelden uit sponsoring en fondsenwerving maken een steeds groter deel uit van het budget van zorginstellingen. Daarmee komen zij ook steeds vaker voor de vraag te staan welke tegenprestaties daarvoor wel en niet geleverd kunnen worden. 'Afspraken tussen sponsor en zorginstelling kunnen formeel kloppen, maar toch de geloofwaardigheid van de gesponsorde instelling aantasten,' zegt Hans van der Westen, directeur van het Instituut voor Sponsoring en Fondsenwerving in de Zorgsector.

Werknemers moeten zich gedurende hun arbeidszame leven voortdurend bijscholen om interessant te blijven voor de arbeidsmarkt. Werkgevers dienen hen daartoe in de gelegenheid te stellen. Opleidingsinstituten moeten onderhoudscontracten aanbieden aan organisaties om de kennis en vaardigheden van het personeel up-to-date te houden en het curriculum van de onderwijsinstellingen dient gericht te zijn op leren-leren. Die voornemens maakten deel uit van het Nationaal Actieprogramma 'een leven lang leren'. Twee jaar na de presentatie van het programma is het met de scholing van werknemers echter nog steeds zorgelijk gesteld.

In onze samenleving is het nog niet zo eenvoudig om de zorgvraag van de cliënt centraal te stellen, betoogt Henk Jan van Essen. Hij is projectleider van een innovatief woonproject voor ouderen in Hengelo en sprak onlangs op de jaarlijkse Leidschendamconferentie. Daar hamerden zorgaanbieders, verzekeraars en patiëntenorganisaties wederom op het belang van vraaggestuurde zorg.

De grootschaligheid van overheidsdiensten, maar ook van de zorg, de politie, het welzijnswerk en het onderwijs, is achterhaald. Dat betoogt de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) in het onlangs uitgebrachte advies 'Aansprekend burgerschap.' Het nieuwe credo luidt dan ook Small is beautiful. Alhoewel het kabinet nog een standpunt moet innemen, is de kritiek niet mals.