Negen goede voorbeelden van vernieuwing in de zorg zijn genomineerd door de Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland. Bij de selectie is gekeken naar het nut voor de cliënt én de toepasbaarheid door andere verzorgenden.

Nieuwe methoden uitproberen die de ondersteuning van mantelzorgers door vrijwilligers versterken. Dat willen kenniscentrum MOVISIE en Mezzo, de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg. Daarom voeren ze in het project ‘De mantel verlicht’ zes pilotprojecten uit samen met Steunpunten Mantelzorg en de Vrijwillige Thuishulp.

De Stichting Vrijwillige Terminale Thuiszorg VTZ Woerden en zorginstelling Vierstroom-zorgring hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten over hospice De Mantelmeeuw. Beroepskracht en vrijwilliger hebben een gelijkwaardige plaats en kunnen elkaar aanspreken op taken.

Hospices schieten als paddenstoelen uit de grond. Telde Nederland eind jaren negentig ongeveer 40 palliatieve zorgvoorzieningen, nu zijn dat er al zo’n 230: bijna zes keer zoveel. Ook de verpleeg- en verzorgingshuizen begeven zich steeds meer op de ‘markt’ van het huiselijk sterven. Dit blijkt uit onderzoek naar palliatieve zorgvoorzieningen dat het NIVEL (Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg) verrichtte met subsidie van het ministerie van VWS.

De landelijke netwerkorganisatie Stichting Philadelphia Zorg en de regionale thuiszorginstelling Stichting Kruiswerk West-Veluwe zijn met ingang van 1 juli 2006 gefuseerd. Met de fusie ontstaat een combinatie van thuiszorg en gehandicaptenzorg. Er vallen geen gedwongen ontslagen, verzekert Philadelphia-voorzitter Frits Brink.

Vijfentwintig jaar geleden werd de eerste stichting voor vrijwillige terminale zorg in Nederland opgericht. Oud-kankerpatiënt Leendert Vriel, naar wie de stichting is vernoemd, wilde thuis sterven. Maar in zijn tijd was dat nog ongewoon. Inmiddels zijn er honderden van dergelijke netwerken, die jaarlijks duizenden mensen ondersteunen in de laatste fase van hun leven. ‘Het gaat er niet om dagen aan het leven toe te voegen, maar leven aan de dagen die iemand nog heeft.’

'Ik kom even kijken hoe het met u gaat,' zegt Laura Meilink. Haar cliënt - de 85-jarige mevrouw Van Hooff - pakt haar hand vast. Ze is blij iemand te zien. Meilink is één van de vrijwilligers van Stichting Mentorschap in Rotterdam die als aanspreekpunt voor hulpverleners fungeert en noodzakelijke beslissingen voor een demente oudere neemt.

Directeur Frans Baar van verpleeghuis Antonius IJsselmonde in Rotterdam onthulde onlangs in het tijdschrift Pallium dat zijn instelling 'heel incidenteel' terminale patiënten weigert. Een golf van verontwaardigde publiciteit en groot tumult in politiek Den Haag was het gevolg. 'In overleg met het ziekenhuis is het slechts één keer gebeurd bij ons,' zegt Baar nu. 'Natuurlijk mag je terminale patiënten niet weigeren. Maar instellingen trachten ze soms wel te vermijden.'

Als de procedures zorgvuldig zijn gevolgd is euthanasie niet langer strafbaar, heeft het kabinet besloten. De discussie over het onderwerp laaide meteen weer op. Waar staan de verplegenden en verzorgenden in dit debat, dat uitsluitend door medici en juristen gevoerd lijkt te worden? Verpleegkundige Tom Hanou is blij met de huidige regelgeving, maar vindt wel dat verplegenden en verzorgenden gehoord moeten worden. 'Een verzorgende legt de grens anders.'