Extramuralisering van verzorgingshuizen is het nieuwe credo van staatssecretaris Ross van VWS. In Nederland zijn verschillende initiatieven die goed draaien, zoals het Oud Burgeren Gasthuis in Nijmegen. Een nieuw concept waarbij respect voor zelfstandigheid voorop staat, of oude wijn in nieuwe zakken?

De wijkzuster keert terug op het Friese platteland. Thuiszorg De Friese Wouden is een proef gestart met spreekuren door wijkzusters in de dorpen Hardegarijp en Gerkesklooster. De instelling hoopt zo de thuiszorg weer meer een gezicht te geven. Slaat de proef aan, dan komen er wijkzusters in meerdere plaatsen.

Aan de vooravond van de WMO, waarvan de invoering medio 2006 op stapel staat, starten vanaf deze maand 26 pilots. Gemeenten exploreren de mogelijkheden van de nieuwe wet. Hoe worden de rollen verdeeld in Hoogeveen, Middelburg en vier Noord-Hollandse plattelandsgemeenten? ‘Door de WMO staan wethouders Welzijn niet meer te boek als softies.’

Babbelen, kopje koffie en computerles. De buurtkamer in Enschede biedt 55-plussers de mogelijkheid weer mensen te ontmoeten en activiteiten te ondernemen. Het project moet mensen achter de geraniums weg halen. Dat zorgt voor een beter psychisch en lichamelijk welzijn van ouderen. ‘Die excursie naar de nieuwe bierbrouwerij, daar kan ik weer twee weken op leven.’

Ze kampen met een psychiatrische stoornis, hebben een delict op hun naam staan en komen opeens weer in de samenleving terecht. In het noorden van het land helpt de forensisch psychiatrische thuiszorg om het recidivegevaar te verminderen. Een dag op pad met verpleegkundige Saskia Fremouw.

Faillissementen en ontslagen bedreigen de thuiszorg. Nauwere samenwerking tussen de koepelorganisaties van de particuliere en reguliere thuiszorgorganisaties moet het tij keren. ‘Met de invoering van marktwerking is het onderscheid tussen particulier en regulier verdwenen. We moeten ons samen hard maken voor de belangen van de gehele sector.’

Hoe verhoudt het landelijke Centrum Indicatiestelling Zorg zich tot zijn voorgangers, de Regionale Indicatie Organen? Hoewel zorgaanbieders, het College van Zorgverzekeringen en belangenorganisatie Per Saldo blij zijn met de landelijke aansturing, worden er vraagtekens gezet bij de onafhankelijkheid. ‘Nu de markt commerciëler wordt, moet je oppassen dat aanbieders niet hun belangen boven die van de cliënt stellen.’

Vijfentwintig jaar geleden werd de eerste stichting voor vrijwillige terminale zorg in Nederland opgericht. Oud-kankerpatiënt Leendert Vriel, naar wie de stichting is vernoemd, wilde thuis sterven. Maar in zijn tijd was dat nog ongewoon. Inmiddels zijn er honderden van dergelijke netwerken, die jaarlijks duizenden mensen ondersteunen in de laatste fase van hun leven. ‘Het gaat er niet om dagen aan het leven toe te voegen, maar leven aan de dagen die iemand nog heeft.’

Hoever is het welzijnswerk met de voorbereiding van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning? De decentralisatiewet waarin de extramurale zorg en welzijn gezamenlijk door de gemeenten worden aangestuurd, moet van staatssecretaris Ross-Van Dorp (VWS) al op 1 januari 2006 ingaan. Zorg + Welzijn maakte een belronde langs zes welzijnsdirecteuren aan de hand van vijf stellingen. Welzijn krijgt de WMO aardig in de smiezen, zo blijkt. ‘Maar er wordt te gemakkelijk gedacht dat mensen het zelf wel kunnen. Daar komt men nog wel achter.’

‘Je moet goed op je lichaam letten, het moet nog twintig jaar mee,’ zegt de 65-jarige mevrouw Van Amersfoort. Zij is één van de bezoekers van het consultatiebureau voor ouderen in Gorinchem. Het bureau signaleert problemen op lichamelijk, geestelijk en sociaal gebied in een vroeg stadium. Maar er zijn ook dilemma’s: hoe bereik je de vereenzaamde, verwaarloosde oudere en niet alleen de ‘worried well’?