Politieke nieuwkomer Pim Fortuyn wil de zorg rigoureus aanpakken. In zijn verkiezingsprogramma belooft hij onder meer de wachtlijsten op te lossen en mogen verzekeraars en zorgaanbieders in vrijheid hun tarieven vaststellen. Het verzekeringsstelsel wil hij niet wijzigen en er komt geen extra geld voor de zorg. Het extra geld om de huidige problemen aan te pakken komt vrij door de arbeidsproductiviteit op te voeren, de bureaucratie terug te dringen en overtollige managers te lozen. Zal de zorg door dit soort ingrepen genezen?

Het beleid om demente ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen is doorgeschoten, vindt geestelijk verzorger Rieke Mes. Zij begeleidde jarenlang demente mensen in verpleeghuizen en schreef daar een boek over. 'Meer verpleeghuisplaatsen zijn hard nodig. Maar beleidsmakers sluiten hun ogen, want mantelzorgers zijn goedkoper.'

Op 28 februari 2002 zullen zeshonderd partijen - variërend van directeuren, beleidsmedewerkers en uitvoerend werkers van welzijnsorganisaties, vertegenwoordigers van sectoren waarmee de sector samenwerkt tot lokale, provinciale en landelijke bestuurders - de toekomstagenda voor de welzijnssector vaststellen. Paul Vlaar en Kees Neefjes, beiden betrokken bij de organisatie van het traject Welzijn Versterkt, schetsen alvast de contouren van die agenda.

In een half jaar tijd moeten veertigduizend Amsterdamse uitkeringsgerechtigden zich melden op de Mega Banenmarkt. Naast de actie Schoon Schip wil de sociale dienst, als reactie op het slechte functioneren van de sociale dienst, werklozen in sneltreinvaart bemiddelen naar werk of een traject. Begin februari zullen de eerste cijfers bekend worden gemaakt. 'De kloof tussen langdurig werklozen en werkgevers is te groot.'

Gezien de toenemende vergrijzing zal er steeds meer een beroep op mantelzorgers worden gedaan. Om te voorkomen dat zij opbranden is het van belang dat ze goed worden ondersteund door professionals. Helaas gebeurt dat nog maar ‘zeer matig’, zo blijkt uit onderzoek in West-Brabant. ‘De wijkverpleging moet ophouden haar eigen expertrol centraal te stellen.’

Dat de noodlijdende particuliere thuiszorgorganisatie NTN sommige zaken niet handig heeft aangepakt, staat voor Arie Treffers buiten kijf. Maar de directeur van Branchebelang Thuiszorg Nederland verwijt met name de zich terugtrekkende aandeelhouders PGGM en ING onverantwoordelijk gedrag en gebrek aan visie. 'Naast zakelijkheid hebben financiers in deze sector idealisme nodig.'

Het voorbereiden van personeel op agressievolle situaties is een taak van opleidingen en werkgevers. Welk soort trainingen schotelen zij hun mensen voor? De trainingsbureaus Vogelvrij en Leo Management lieten Zorg + Welzijn een kijkje in de keuken nemen. Over boom- en ballon types, bevrijdingstechnieken en de gradaties in reageren op agressie.

'Het Dorp is volstrekt achterhaald. Eigenlijk is het belachelijk dat zulke grote instellingen nog nodig zijn,' stelt sectormanager Henny Blanke. De Arnhemse instelling, die 320 bewoners op haar terrein met negen straten heeft, is het Walhalla voorbij. Nieuwbouwflats, bedoeld voor met name niet-gehandicapten, deden onlangs al veel stof opwaaien. Op termijn zullen er nog zo’n 90 ‘gewone’ woningen op het terrein komen, om 'de samenleving naar Het Dorp te halen'. Niet iedereen vindt dat de juiste oplossing. 'Kleine woonvormen hebben de toekomst.'

De tijd dat de welzijnssector zijn activiteiten verspreidde over tientallen locaties in een gemeente is voorbij. Steeds meer instellingen streven naar multifunctionele organisaties waarin veel werksoorten worden ondergebracht. Het ambitieniveau is hoog, de financiën vaak beperkt. ‘Als het welzijnswerk weet wat het de komende tien jaar wil bereiken, moet het de locaties daarop durven afstemmen.’

De mkz-crisis dreigt de thuiszorginstellingen in de regio waar mond- en klauwzeer is uitgebroken boven het hoofd te groeien. De instellingen worstelen al bijna een maand met allerlei beperkingen. De voorzorgsmaatregelen zijn streng. Zo mag een thuiszorgmedewerker die een actief veebedrijf heeft bezocht de daaropvolgende 72 uur niet naar andere boerderijen. Het is puzzelen met de werkschema’s. Medewerkers zien zich genoodzaakt lange dagen te maken. En de druk op mantelzorgers neemt toe. Enkele thuiszorgcliënten zijn inmiddels opgenomen in verzorgings- en verpleeghuizen.