‘Je haalt kinderen weg van de wisse dood. Dat is wat wij hier doen.’ Directeur Roel Rol vat kort en bevlogen het werk in pension Maaszicht samen. Het voormalige klooster biedt onderdak aan dertig zwerfjongeren van 16 tot 23 jaar. Getekend door het harde straatleven komen de jongeren Maaszicht binnen. Om te proberen zelfvertrouwen terug te vinden. ‘Het liefst zou je ze willen vasthouden en beschermen.’

Jongeren worden steeds meer gezien als een probleemgroep. Remedies worden voornamelijk gezocht in de repressieve sfeer. Maar jongeren zelf willen óók veiligheid op straat en regels op school. Ze willen echter dat die veiligheid en die regels in samenspraak met hén tot stand komt. ‘Wie jeugdigen wil inburgeren in de samenleving’, zo stelde Micha de Winter, ‘moet voorwaarden scheppen voor sociale verbondenheid. Dat betekent: een sociale infrastructuur creëren waarin jeugdigen zich welkom en gewaardeerd. Jeugdwelzijnswerkers spelen daarin als buurtpedagogen een essentiële rol.’

De beleidsvoornemens van VWS voor ggz, verslavingszorg en maatschappelijke opvang bieden weinig nieuwe maatregelen. Maar instellingen voor maatschappelijke opvang en geestelijke gezondheidszorg maken zich zorgen om de financiële nood van minima en middeninkomens vanwege alle bezuinigingen. ‘Veel mensen kunnen de druk niet meer aan.’

Op sommige mensen krijgt de hulpverlening geen vat en op hun beurt hebben zij hun buik vol van instanties. Voor deze zorgwekkende zorgmijders of kwetsbaren in het kwadraat, zoals de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) hen noemt, wordt naarstig gezocht naar onorthodoxe methoden om toch hulp te kunnen bieden. De RMO stelt daarom aan het kabinet zogeheten S-teams voor, aparte units die het vertrouwen van de groeiende groep kwetsbaren mogen zien te winnen. 'Toch moet je oppassen voor nieuwe bureaucratie.'

Van verschillende kanten wordt voor een hardere aanpak van Marokkaanse criminele jongeren gepleit. Want deze zijn noch door straffen noch door de hulpverlening op het rechte pad te brengen. Mohamed Bouimj, projectleider van het expertisecentrum MaroNed in Rotterdam, is daar fel tegen gekant. ‘We moeten jongeren zelf verantwoordelijkheid geven en in samenwerking met àlle betrokkenen - ouders, school, politie en Justitie - de problemen oplossen.’

Heeft de zachte sector een antwoord op de vraag hoe hij moet omgaan met de harde kant van de samenleving? Het beleid van instellingen rondom agressie van cliënten staat nog in de kinderschoenen. Meer dan een weerbaarheidstraining of een cursus agressiebeheersing zit er voor de medewerkers vaak niet in. 'Het onderwerp is nauwelijks bespreekbaar.'

De nieuwe nota over alleenstaande minderjarige asielzoekers (ama's), die staatssecretaris Ella Kalsbeek van Justitie naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, spreekt voor het eerst over zogeheten kindgezinnen. Dit kunnen tienermoeders met hun kind zijn, maar ook minderjarige broers, zussen, neefjes en nichtjes die samen naar Nederland zijn gekomen. ‘Eindelijk is er aandacht voor deze vergeten groep, maar ik vind het ethisch onverantwoord dat Kalsbeek de kindgezinnen uit elkaar wil halen,’ vertelt Joke Elzinga van Stichting Valentijn.

Het overgrote deel van de criminele delicten door jongeren worden in groepsverband gepleegd. Maar gaat het daarbij om straatbendes of jeugdbendes, om hinderlijke, overlastgevende of criminele groepen? Volgens criminoloog Balthasar Beke is het verschil tussen die groepen allesbepalend voor de manier waarop politie en hulpverlening kunnen interveniëren.

De politie wil niet langer politiecellen beschikbaar stellen voor de opvang van psychiatrische patiënten en verslaafden. Deze stellingname van de korpsbeheerders en de hoofdcommissarissen kreeg direct bijval van de woordvoerders van alle Kamerfracties. Zij buitelden over elkaar heen om 24-uurs opvang voor psychiatrische patiënten af te dwingen. Roland Koel, unitcoördinator zorg bij GGZ-Nederland, heeft zich over alle ophef verbaasd. 'Over de capaciteitsproblemen in de ggz, de werkelijke oorzaak voor het problemen met de opvang van psychiatrische patiënten, heb ik weinig gehoord.'