In veel Nederlandse steden wordt stevig ingegrepen in de kwalitatief slechte woningvoorraad van oude, naoorlogse wijken. Hoe kunnen bewoners betrokken raken bij deze vernieuwingen? Zowel de fysieke als sociale leefomgeving van de bewoners wordt letterlijk en figuurlijk overhoop gehaald. Enkele maanden geleden presenteerde het landelijke project Heel de buurt hierover een rapport. Over sloop en opbouw in Rotterdam en Den Bosch.

Dat de noodlijdende particuliere thuiszorgorganisatie NTN sommige zaken niet handig heeft aangepakt, staat voor Arie Treffers buiten kijf. Maar de directeur van Branchebelang Thuiszorg Nederland verwijt met name de zich terugtrekkende aandeelhouders PGGM en ING onverantwoordelijk gedrag en gebrek aan visie. 'Naast zakelijkheid hebben financiers in deze sector idealisme nodig.'

Op sommige mensen krijgt de hulpverlening geen vat en op hun beurt hebben zij hun buik vol van instanties. Voor deze zorgwekkende zorgmijders of kwetsbaren in het kwadraat, zoals de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) hen noemt, wordt naarstig gezocht naar onorthodoxe methoden om toch hulp te kunnen bieden. De RMO stelt daarom aan het kabinet zogeheten S-teams voor, aparte units die het vertrouwen van de groeiende groep kwetsbaren mogen zien te winnen. 'Toch moet je oppassen voor nieuwe bureaucratie.'

Hoewel de trend van maatschappelijk ondernemen niet meer is te stoppen, staat het in Nederland nog in de kinderschoenen. Dat zeggen onderzoekers van Euricur, een onderdeel van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Er is een gat ontstaan in het maatschappelijk middenveld, omdat de overheid daar steeds verder terugtreedt. ‘Maar ondernemers stellen zich afhoudend op uit angst voor regelgeving en lokale overheden zijn bang de regie te verliezen aan het bedrijfsleven.’

Heeft de zachte sector een antwoord op de vraag hoe hij moet omgaan met de harde kant van de samenleving? Het beleid van instellingen rondom agressie van cliënten staat nog in de kinderschoenen. Meer dan een weerbaarheidstraining of een cursus agressiebeheersing zit er voor de medewerkers vaak niet in. 'Het onderwerp is nauwelijks bespreekbaar.'

De tijd dat de welzijnssector zijn activiteiten verspreidde over tientallen locaties in een gemeente is voorbij. Steeds meer instellingen streven naar multifunctionele organisaties waarin veel werksoorten worden ondergebracht. Het ambitieniveau is hoog, de financiën vaak beperkt. ‘Als het welzijnswerk weet wat het de komende tien jaar wil bereiken, moet het de locaties daarop durven afstemmen.’

Vermaatschappelijking, extramuralisering en het scheiden van zorg en wonen stellen nieuwe eisen aan architectuur. Grootschalige gebouwen maken plaats voor kleine clusters in woonbuurten en na het woonzorgcomplex wordt nu gekoerst op de zogeheten woonzorgzone als model voor de toekomst. Gebouwen moeten net zo flexibel en op maat worden als de zorg zelf.

In hoeverre kunnen architecten hun artistieke ei kwijt in de wereld van de sociale voorzieningen? Zijn de manier van opvang, toezicht en verzorging bepalend voor het beeld of is er veel ruimte voor esthetiek? 'Ik denk niet in beperkingen en concessies,' zegt de Rotterdamse architect Jan Weeda. ‘Maar er mag best meer bouwbudget komen voor de instellingen.’ Over architectuur en idealen in de sectoren zorg en welzijn.

Ruim drie jaar na de oprichting van de RIO's, de regionale indicatieorganen voor de zorg, verloopt de zorgtoewijzing nog verre van soepel. Patiëntenverenigingen spreken over ‘organisatorische puinhopen’, de verschillen in werkwijze tussen gemeenten zijn groot en de RIO's zelf klagen over een gebrek aan middelen en onduidelijkheid omtrent bevoegdheden. Wie ziet er nog heil in de RIO's?

Drie jaar geleden werd de stichting Yoesuf in het leven geroepen met het doel de emancipatie van Nederlandse homoseksuele moslims en lesbische moslima's te bevorderen. Heel voorzichtig laten enkele moslimorganisaties hun diepgewortelde afschuw tegen homoseksualiteit varen. ‘Maar we zijn er nog lang niet,' zegt Omar Nahas van Yoesuf. ‘Veel zal afhangen van moslimhomo's die bereid zijn een voortrekkersrol te vervullen.’