Het algemeen maatschappelijk werk zit klem. De werksoort krijgt steeds meer taken toegeschoven zonder dat het budget navenant meegroeit. Gemeenten willen dat het AMW actief meedoet aan de wijkaanpak en de integrale samenwerking. Tegelijkertijd doen steeds meer gespecialiseerde instellingen hun maatschappelijk werk de deur uit, zodat de toeloop op het AMW alleen maar toeneemt. Zowel minister Borst als de gemeenten vinden dat het AMW versterkt moet worden, maar schuiven de verantwoordelijkheid daarvoor op elkaar af. Hoe gaan de instellingen intussen om met de oplopende druk?

Regionalisering is het kernwoord in het arbeidsmarkt- en scholingsbeleid. Of het nu om de zorgsector, welzijn of jeugdhulpverlening gaat, de krapte op de arbeidsmarkt moet worden bezworen op regionaal niveau. Daar slaan de sociale partners en arbeidsvoorziening de handen ineen met mobiliteitsprogramma's, transferpunten, loopbaanoriëntatietrajecten en vacaturebanken. Maar hoe zit het met de instroomkant? In de regionale overlegstructuur schitteren de opleidingen door afwezigheid.

Staatssecretaris Rick van der Ploeg wil de gesubsidieerde cultuur openbreken voor jongeren en minderheden. Daarbij ziet hij ook een rol weggelegd voor het welzijnswerk. De aandacht van die sector voor kunst en cultuur is de afgelopen vijftien jaar lelijk weggezakt. Want er moesten problemen en achterstanden worden aangepakt. Een mooie kans voor een heroriëntatie?

Het kabinet zet hoog in met haar ambitie de capaciteit van de kinderopvang te verdubbelen. Zo'n nieuwe groeistuip brengt de nodige problemen met zich mee. 'Haal de kinderopvang uit de gesubsidieerde welzijnssector en laat de markt zijn werk doen,' vindt A. Weeber van SKON, een particuliere organisatie voor Kinderopvang. 'De warme gesubsidieerde welzijnsdeken bestaat al lang niet meer,' stelt Hans Slaats, hoofd kinderopvang in de Amsterdamse Rivierenbuurt. Hij is juist blij met de inbedding in het welzijnswerk. Dit vergroot volgens hem de mogelijkheden om een bredere markt te bedienen en meer variatie aan te brengen in opvangvoorzieningen. `De kinderopvang is inmiddels volwassen genoeg om zonder allerlei overheidssubsidies op eigen benen te staan.'

Werkgevers in de sociale sector kijken bij het aantrekken van personeel steeds minder strikt naar de gevolgde opleiding. Een bepaald werk- en denkniveau is voldoende. En de afgestudeerden uit de sociale richtingen waaieren op hun beurt uit naar een steeds breder scala van instellingen, waar ze functies met wisselende takenpakketten vervullen. Moeten opleidingen uitsluitend breed opgeleide krachten afleveren die verder op de arbeidsmarkt hun weg wel vinden, of is er nog behoefte aan vakspecifieke kennis?

Multi problem-gezinnen hebben vaak problemen die in elkaar haken. Als de moeder depressief is en het het kind ADHD heeft, wordt een normale opvoeding een onmogelijke opgave. Als alternatief voor uithuisplaatsing biedt Amstelstad Jeugdhulpverlening intensieve en langdurige hulp aan huis. 'De ouders blijven zo de eerstverantwoordelijken en dat is gezond.'

Tijdens de behandeling van haar begroting verwees minister Els Borst bij alle lastige vragen over de geestelijke gezondheidszorg naar de beleidsvisie die eraan zat te komen. Nu het stuk er ligt zijn de reacties uit het veld en de Kamer uitgesproken afwijzend. GGZ-Nederland vindt de Beleidsvisie te vrijblijvend en de VOG is 'onthutst' door de geringe aandacht voor het algemeen maatschappelijk werk. De minister is er niet door uit het veld geslagen. 'Ik heb 19 verbeterpunten voor de sector opgesteld. We kunnen in deze regeerperiode best een eind komen.'

In een wereld waarin het marktdenken floreert, is het aantrekkelijk voor de welzijnssector te kunnen aantonen dat zijn activiteiten maatschappelijke winst opleveren. Op verzoek van de VOG en het ministerie van VWS gingen onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam na hoe groot dat batig saldo precies is. Conclusie: ook een jongerenavond in het buurthuis kan de economische groei aanjagen.

De verslavingszorg moet betere kwaliteit leveren, stellen de Raad voor de Volksgezondheid (RVZ) en de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkelingen (RMO) in hun recente advies 'De verslavingszorg herijkt'. De kritiek is terecht, vindt directeur Peter Beijers van de West-Brabantse instelling voor verslavingszorg Kentron. ‘We zullen het debat met de buitenwereld moeten aandurven’

Kerstavond 1999