Het burgerinitiatief bij vernieuwingen in de wijk staat volop in de belangstelling. ‘Als referentiekader heeft de buurt grote mogelijkheden,’ stelt Henk Cornelissen, directeur van het LSA. Volgens Cornelissen heeft het welzijnswerk nauwelijks tijd om in de wijken zelf iets te doen. ‘Daarnaast hebben bewoners er genoeg van dat het altijd om de problemen gaat, en dat men er vervolgens aan voorbij gaat wat mensen zelf kunnen bijdragen.’

Het aanbod op het terrein van wonen en zorg is voor buurtbewoners vaak te versnipperd. Vandaar dat enkele jaren geleden de woonzorgzone in het leven werd geroepen. Verschillende voorzieningen werden hierin gebundeld. Maar in Breda werd de component welzijn node gemist. Reden voor de stad om de woonzorgwelzijnswijk te introduceren. ‘Samenwerking moet een automatisme worden.’

De veel geroemde Deventer wijkaanpak bestaat tien jaar. Sinds 1992 kunnen wijkbewoners aangeven wat zij belangrijk vinden en daartoe ook zelf een budget inzetten. Maar is het resultaat van tien jaar Deventer wijkaanpak ook reden voor feest? Op het gebied van veiligheid en leefbaarheid is er niets verbeterd. De rest is niet gemeten.

Na lange tijd in het defensief te hebben gezeten, heeft het opbouwwerk de wind weer mee. Het ontdekt nieuwe samenwerkingspartners, stelt meer eigen prioriteiten en opereert steeds vaker zelfstandig op de markt. 'Zonder opbouwwerk krijg je veel buurten niet meer aan de gang.'

Als wethouder drukte Herman Meijer acht jaar lang zijn stempel op de stadsvernieuwing, grotesteden- en migrantenbeleid in Rotterdam. Met de stadsetiquette, de wijkaanpak en zijn steun aan het 'opzoomeren' trok hij vaak landelijk de aandacht. 'Er zijn géén no go-area's.'

In hoeverre is probleemgedrag van jongeren op wijkniveau aan te pakken? De aanpak 'Communities that care', die uit Amerika afkomstig is, moet bewijzen dat dit goed lukt. Belangrijke voorwaarde is dan wel een hechte relatie met familie, leeftijdsgenoten, school en de wijk. Er is nu bijna twee jaar ervaring met pilotprojecten in vier Nederlandse steden. 'Instanties moeten méér de straat opgaan.'

Wat houden voor Rotterdam begrippen als sociale infrastructuur en sociale cohesie concreet in? Over onder meer deze vraag buigt zich de komende twee jaar de Rotterdamse Taakgroep Sociale Infra-structuur, die onder voor voorzitterschap staat van psycholoog en oud-hoogleraar René Diekstra.

In de welzijnsnota van 1994 werd het doelgroepdenken overboord gegooid. Specifiek beleid voor ouderen, allochtonen, vrouwen of jongeren moest plaats maken voor sociaal beleid vanuit algemene thema's als werk, onderwijs, opvoeding of participatie. Nog geen vijf jaar later gaat de slinger weer de andere kant uit. Staatssecretaris Vliegenthart pleit in de nieuwe welzijnsnota voor categoriaal beleid voor groepen die nu onvoldoende bereikt worden. Het veld is verdeeld. 'Ach ja, de praktijk blijkt weer eens sterker dan de theorie.'

Met de miniconferentie 'Een vleugje idealisme' neemt Frank van Dijck binnenkort afscheid van het vormingswerk. De directeur van De Guldenberg maakt zich zorgen over hoe het verder moet met de werksoort. 'We zijn dan wel geprofessionaliseerd, maar we hebben geen maatschappelijke boodschap meer.'

Het algemeen maatschappelijk werk zit klem. De werksoort krijgt steeds meer taken toegeschoven zonder dat het budget navenant meegroeit. Gemeenten willen dat het AMW actief meedoet aan de wijkaanpak en de integrale samenwerking. Tegelijkertijd doen steeds meer gespecialiseerde instellingen hun maatschappelijk werk de deur uit, zodat de toeloop op het AMW alleen maar toeneemt. Zowel minister Borst als de gemeenten vinden dat het AMW versterkt moet worden, maar schuiven de verantwoordelijkheid daarvoor op elkaar af. Hoe gaan de instellingen intussen om met de oplopende druk?