Meneer de Boer*, een weduwnaar, kwam maar niet over het verlies van zijn vrouw heen. Het gevoel van eenzaamheid was groot. Hij zag maar weinig mensen, zelfs zijn kinderen niet. Hij kwam amper de deur uit. Wilma Beltman, medewerker sociale activering/Talentenjacht van Stichting Welzijn De Bries, leerde hem kennen toen ze een flat onderzocht op eenzaamheid. Bij alle vijftig appartementen, waar voornamelijk ouderen wonen, belde ze aan en stelde een paar vragen. Of de bewoners weleens contact hadden met andere flatbewoners. Of ze zich wel eens eenzaam voelden. Zo kwam Beltman overal binnen. Meneer de Boer kon wel wat aanspraak gebruiken, vond Beltman. Ze regelde een vrijwilliger voor wekelijkse bezoekjes. Nu, een paar maanden later, gaat het erg goed. Meneer de Boer heeft weer contact met zijn kinderen. Hij denkt erover om binnenkort op vakantie te gaan en is al een dag met de Zonnebloemboot mee geweest.

In 1999 is Welzijn De Bries in de gemeente Renkum begonnen met sociale activering voor specifieke doelgroepen, zoals bijstandsgerechtigden of allochtonen. Corry Vervoort, coördinator sociale activering: ‘Maar met Talentenjacht, dat sinds januari 2005 loopt, willen we verschillende doel- en leeftijdsgroepen bereiken. We gaan uit van wat iemand kan en leuk vindt; zo zoeken we naar het talent van de cliënt. Daarna kunnen we samen op zoek naar bijvoorbeeld passend vrijwilligerswerk of cursussen.’
In het project Talentenjacht gaat het om mensen die complexe problemen hebben, maar ook om de zogenaamde ‘cleane’, minder complexe, problematiek: mensen die simpelweg niet weten hoe ze contact moeten leggen. Zij zagen vrienden en kennissen om zich heen wegvallen en raakten zo langzamerhand alle contacten kwijt. ‘Deze groep moet je even op weg helpen. Maar eerst moet je mensen die in een sociaal isolement leven zien te vinden en te bereiken,’ zegt Vervoort.

Inschatting maken
Talentenjacht is een pr-campagne gestart, om zo veel mogelijk eenzame burgers te bereiken. Door het bezoeken van buurtavonden en verspreiden van folders probeert Beltman met haar collega Jaap van Meerveld bij zo veel mogelijk mensen bekendheid te geven aan het project. Inmiddels zoeken veel eenzame mensen zelf contact met de medewerkers van Talentenjacht. Ook via hulpverleners en politie komen mensen bij Beltman terecht.‘De mensen die doorverwezen worden, zijn vaak de ernstigere gevallen. Zij sluiten zich soms volledig af van de buitenwereld. Ik probeer er dan achter te komen wie er nog wel bij deze persoon thuis komt.’ Sommige situaties zijn heel schrijnend. Er zijn huizen die volledig dichtgespijkerd zijn en enorm vervuild. Beltman: ‘Op de een of andere manier hebben deze bewoners een grote angst voor mensen ontwikkeld. Dit is heel lastig aan te pakken. Soms moet je via de brievenbus contact maken. Je wilt graag een beeld krijgen van de woonsituatie van deze mensen, maar je wilt ook niet als een Jehovagetuige met de voet tussen de deur proberen contact te maken. Op gevoel besluit ik tot hoe ver ik kan gaan. Ik probeer met name mensen op gang te helpen. Maar het kunnen ook langdurige trajecten zijn.’
Problemen op het gebied van eenzaamheid kunnen heel verschillend zijn. Naast de ernstige psychiatrische of psychosociale problematiek zijn er ook mensen die geen gasten uitnodigen omdat ze geen geld hebben voor een koekje bij de koffie. Voor deze mensen probeert Beltman bij de sociale dienst wat extra’s te regelen. ‘Dit is een hele praktische kant van mijn werk. Soms komen mensen bij me die zich eenzaam voelen, maar bij wie na doorvragen blijkt dat ze wel vrij veel mensen op bezoek krijgen.

Vrijwilligers
Vrijwilligers zijn erg belangrijk, want bij veel mensen is het hebben van een maatje al genoeg om uit de eenzaamheid te komen. Maar vrijwilligers zijn ook onze oren en ogen. Zij komen overal en vangen signalen op. Zo hebben we bijvoorbeeld vijftig mensen die maaltijden aan huis bezorgen. Zij kunnen voor ons ook een oogje in het zeil houden, maar ook signaleren.’
Dit jaar organiseert de gemeente Renkum in samenwerking met onder meer De Bries een werkconferentie over sociaal isolement, waar naast verschillende instanties als kerken en politie ook wijkbeheer en dorpsplatforms aanwezig zijn. Beltman: ‘Hiermee willen we mensen leren hoe je eenzaamheid kunt herkennen en wat je er zelf aan kunt doen. Want wij kunnen als welzijnsinstelling maar een bepaald aantal mensen helpen.’ Sinds januari zijn er via Talentenjacht al 98 cliënten in een individueel traject geplaatst. ‘Bij deze mensen gaan we op zoek naar hun talenten. Daar zoeken we dan vrijwilligerswerk bij, of bijvoorbeeld cursussen van het buurthuis.’
Het succes zit volgens Beltman in de laagdrempeligheid. ‘Mensen moeten echt bekend worden met ons werk. En ze moeten ook weten dat we ze kunnen helpen. De persoonlijkheid van mijn collega Jaap en ik is, denk ik, ook een deel van het succes. We hebben een geïnteresseerde, betrokken houding en beloven wat we zeggen. Je moet je ook niet snel laten afschepen. Achter een kleine “nee” op de vraag of er problemen zijn kan een grote “ja” schuilen. Je moet situaties snel kunnen inschatten. Maar daarnaast durven we ook tegen instanties in te gaan als dat moet.’

*Om privacyredenen is deze naam gefingeerd

Talentenjacht
Het project Talentenjacht heeft als doelstelling eenzaamheid en sociaal isolement van mensen in de gemeente Renkum (Gelderland) te helpen oplossen en te voorkomen. Het project duurt drie jaar. Talentenjacht is een samenwerkingsverband tussen Stichting Welzijn De Bries en Stichting Talent. Deze organisaties willen mensen begeleiden die in een sociaal isolement zitten of dreigen te raken.
Doel is om deelname aan de samenleving te vergroten. De begeleiding moet ertoe bijdragen dat mensen weer maatschappelijk zinvolle activiteiten gaan ondernemen. Het motto van het project Talentenjacht is om vooral te kijken naar wat mensen nog wel kunnen en niet naar wat ze niet (meer) kunnen. Bijzonder is ook de outreachende manier van werken van De Bries; niet afwachten tot mensen zelf komen, maar mensen actief en doelgericht benaderen. Dit is door de stichting, in het kader van sociale activering, zelf ontwikkeld en inmiddels ook succesvol gebleken. De Bries heeft daarvoor zelf veel in huis, van vrijwilligerswerk tot cursussen en (ontmoetings)activiteiten.
Nederland kent een grote groep burgers die zich in sociaal isolement bevindt. Mensen in deze groep zien weinig mogelijkheden om contacten te leggen en te onderhouden. Het gaat hier om mensen met een zeer klein sociaal netwerk en grote eenzaamheidsgevoelens. Omgerekend komt dat in de provincie Gelderland neer op 120 duizend sociaal geïsoleerde personen; in de gemeente Renkum gaat het om zo’n 1900 mensen. Alle organisaties die zich bezig houden met welzijn, hulpverlening en zorg signaleren een toenemende vereenzaming en sociaal isolement, ook in de gemeente Renkum.

In principe komt iedereen in aanmerking voor begeleiding. Mensen kunnen zichzelf melden, maar ook doorverwezen worden via onder andere de huisarts, maatschappelijk werk, de dorpsplatforms en de thuiszorg. Personen die een uitkering genieten via sociale zaken dienen echter gebruik te maken van de mogelijkheden die de gemeente Renkum zelf biedt.