‘Aanbesteden van de zorg door de gemeente is niet verplicht.’ Jurist Tim Robbe begint zijn betoog met het uit de weg ruimen van een hardnekkig misverstand. Zorgaanbieders denken dat aanbesteding dé manier is voor gemeenten om zorg in te kopen. Niets is minder waar, zegt Robbe. ‘Zowel in de Wmo als in de Jeugdwet staat het woord “indien” bij de regels over aanbesteding. In de Participatiewet staat niets hierover. Dat betekent dat de gemeente de keuze heeft om aan te besteden, maar ze kan ook subsidies verstrekken of per zorgaanbieder contracteren.’

Contracteren

Robbe maakt de professionals in de zaal tijdens de masterclass “Juridische vraagstukken in het sociaal domein” duidelijk dat de inkoop van zorg door de gemeente ook voor hen belangrijk is. In de zaal zitten sociale professionals van verschillende pluimage, van ambtenaar tot hulpverlener, die allen in hun werk te maken hebben met wet- en regelgeving en met de interpretatie ervan. Volgens Tim Robbe heeft de manier van contracteren direct en indirect invloed op de uitvoering van de hulpverlening en dus op de manier waarop professionals hun werk doen.

Tarief

Een aantal onderwerpen laat Robbe de revue passeren, die voor zorgaanbieders van belang zijn als het gaat om de manier waarop de zorg wordt ingekocht door de gemeenten. Robbe gebruikt het behoorlijk aantal vonnissen dat door rechters is gewezen in juridische zaken in het sociaal domein. Allereerst de tarieven voor de zorg; Robbe maakt duidelijk dat zorginstellingen niet overgeleverd zijn aan de prijs die gemeenten opleggen. ‘Heeft de zorgaanbieder in de lokale situatie een bijzondere positie – denk aan onmisbare specifieke zorg – dan moet de gemeente met de zorgaanbieder overleggen over een redelijk tarief.’

Keuzevrijheid

Verder wijst Robbe erop dat gemeenten geen voorwaarden mogen stellen die in strijd zijn met de bedoeling van de wetgever. Bijvoorbeeld: de gemeente mag niet zeggen: ‘U krijgt geen pgb”, want elke gemeente moet die mogelijkheid bieden. Een gemeente mag ook niet afspreken dat alle zorg door 1 zorgaanbieder wordt uitgevoerd, want dan heeft de cliënt geen keuzevrijheid, die wel in de wet vastligt. Een twijfelgeval lijkt de gemeente Heerlen, die tijdens de masterclass aan de orde kwam. Heerlen heeft afspraken met één coöperatie van 8 zorgaanbieders en presenteert dat als een algemene voorziening voor alle burgers. ‘Juridisch wellicht mogelijk, beleidsmatig niet handig’, zegt Robbe, ‘het beperkt ook de manoeuvreerruimte van de gemeente voor hulpverlening.’

Procedure

Een ander belangrijk juridisch onderwerp voor zorgaanbieders om op te letten is de procedure. ‘Correcties op gemaakte afspraken voor hulpverlening zijn na het zetten van de handtekening niet mogelijk. Lastig, want je kunt tussentijds de hulpverlening niet aanpassen als de situatie wijzigt. Dus kijk goed naar wat er in het document staat vóór ondertekening. Je kunt wel in het document opnemen dat correcties tussentijds mogelijk zijn.’

Klachten

Wanneer de zorgaanbieder het met een onderdeel van de afspraken niet eens is, dan is het zaak te klagen vóórdat het contract rond is, benadrukt Robbe. ‘Je moet tijdig klagen over een fout, verkeerde inschatting of voorwaarden waar je het niet mee eens bent. Als je pas klaagt nadat alles rond is, heb je als zorgaanbieder bij geen enkele rechter een poot om op te staan.’

Prestatiecontract

Nog een laatste “advies” van de jurist tijdens de masterclass aan zorgaanbieders: ‘resultaat-contractering? Niet doen’. Bij prestatiecontracten wordt niet de begeleiding gecontracteerd, maar de resultaten die door de hulp of de zorg gehaald moeten worden. Robbe: ‘Het werkt niet, we zullen dat over een jaar of vijf zien. Omdat er te weinig data zijn in het sociale domein om de resultaten eruit te halen. Het causaal verband tussen hulp en het resultaat ervan kan pas achteraf worden vastgesteld. En overigens, het sociale domein werkt al jarenlang met doelen en resultaatgericht. Het is nu een hype om het in contracten vast te leggen.’