Om met de woorden van Jos van der Lans te spreken: het zal de burger een worst wezen waar hulp vandaan komt. Onderzoek door WelzijnNederland bevestigt dit: Nederlanders gooien zorg en welzijn op één hoop. Bijna de helft van de Nederlanders (47,8%) is onbekend met het welzijnswerk. Jongeren van 15 tot 24 kennen het welzijnswerk het minst (57,3% is onbekend), ouderen van 65 jaar en ouder kennen het welzijnswerk het beste (59% is bekend).

Wanneer Nederlanders wordt gevraagd naar wat volgens hen het welzijnswerk inhoudt volgt een bonte stoet van omschrijvingen. Bijna 12% is eerlijk en zegt geen idee te hebben. De overige ondervraagden geven omschrijvingen waaruit blijkt dat voor de meeste Nederlanders er geen wezenlijk verschil is tussen zorg en welzijn. Een van de ondervraagden noemt het welzijnswerk “de leuke kant van de zorg”. Veel Nederlanders denken ook dat welzijnswerk er vooral voor ouderen is.

Toekomstagenda Sociaal Werk
Het welzijnswerk moet op de schop. De keuze voor de term Sociaal Werk wordt gemaakt omdat dit beter het brede terrein weergeeft waarin de professional zich beweegt. Welzijn en zorg zijn daar onderdelen van. De welzijnssector heeft de ambitie met sociaal werk de zorg voor mensen te voorkomen, te vervangen of uit te stellen. (Marijke van Steenbergen, MOVISIE).

Transitieagenda Duurzame zorg
De zorg is er ook van doordrongen dat het fundamenteel anders moet. De Transitiearena langdurende zorg stelt, dat de zorg meer mensgericht moet, economisch verantwoord en maatschappelijk ingebed. Het Transitieprogramma laat zien dat dit kan. De sterke ontwikkeling van de informele zorg is een van de rode draden en sluit daar goed bij aan. In een zorgzame samenleving gaat het vooral om het verbinden van de zorg met andere domeinen (zoals welzijn en wonen) om ze onderdeel van het leven van de burger te maken.

De gedreven professional is de verbindende factor en werkt in faciliterende organisaties. Hij laat zijn professie met vanzelfsprekendheid gepaard gaan met sterke sociale vaardigheden, kennis en gebruik van moderne digitale middelen en technologie. De professional is in staat om zich te laten sturen door de burger, werkt samen en gaat daarbij soepel over bestaande grenzen.

Eb en vloed
We kunnen de domeindiscussie achter ons laten als we de burger centraal stellen. Professionals nemen de burger en zijn zelfredzaamheid als uitgangspunt en houden hun eigen expertise als het ware in de achterzak. Het is als meebewegen met eb en vloed: soms is de vraag groot en soms is die klein; soms ver weg en soms dichtbij; soms meer op welzijn gericht en soms meer op zorg. Absolute voorwaarde is dat de professional (en de samenleving) de burger vertrouwt: in het zelf regie voeren over zijn hulpvraag en in de onderlinge hulpvaardigheid van burgers. Onder invloed van de Wmo groeit deze samenredzaamheid en is er soms alleen nog lichte ondersteuning nodig.

Transitie
De transitie als een beweging naar een fundamenteel andere structuur, cultuur en werkwijze, moet nu worden versneld. De beleidsagenda’s van Welzijn en Zorg dienen met elkaar te worden verbonden. Er moet meer ruimte komen om te experimenteren en daarmee ook ruimte om te mislukken. Bestaande innovaties moeten uit het circuit van projectsubsidies komen en worden verbreed en opgeschaald met regulier geld. Bovenal moeten burgers zelf aan het stuur komen. De Wmo slaagt daar tot nu toe onvoldoende in maar we zien voldoende kansen als de professional en de burger een relatie op basis van wederkerige waardering aangaan.

Zorg 2.0 en Welzijn 2.0
Die burgers, klanten van zorg en welzijn, zijn ook te vinden op het internet. Het web 2.0 is een invloedrijk platform waar de ontschotting en verbinding tot stand komt. Professionals en burgers treffen elkaar daar. De twitterdokter en de hyves van de jongerenwerker zijn een krachtig signaal dat de transitie hier en nu al op gang is gekomen. Dominantie door kennis, status of beroep is daar niet aan de orde. Kennis delen, hulpvaardigheid en menselijkheid zijn de norm. En dat sluit perfect aan bij onze toekomstagenda’s waarbij de burger centraal staat. We ontmoeten u graag daar om verder te praten.

De auteurs
Julia Wittmayer is onderzoeker en adviseur, verbonden aan het Dutch Research Institute for Transitions (DRIFT) en houdt zich onder ander bezig met de transitie naar een duurzame zorg. Transities zijn fundamentele veranderingen van cultuur, structuur en werkwijze van een regio of een maatschappelijk domein die een lange termijn vergen.

Anneke Krakers is sinds 2000 werkzaam als directeur bij een kleine welzijnsorganisatie. Als maatschappelijk ondernemer maakt ze zich sterk voor de welzijnsbranche op lokaal en regionaal niveau en sinds eind 2007 ook op landelijk niveau. Haar onderneming WelzijnNederland helpt welzijnsorganisaties en welzijnswerkers bij hun marketing en profilering.