‘Oké, waar hebben we het de vorige keer over gehad?’ Pedagogisch medewerker Melanie Steggink probeert het geheugen van de vier aanwezige jonge ouderparen op te frissen. Al doet de naamgeving van het project misschien anders vermoeden, ook de partners zijn welkom.

Een flapover biedt uitkomst: het ging over straffen en belonen. De volgende situatie staat beschreven: zoontje Danny pakt de afstandsbediening, hoe reageer je? Moeder Gerda pakt hem af, de tweede keer krijgt hij een tik op de vingers, de derde keer zegt ze dat Danny daar niet aan mag komen. ‘Misschien moet je de volgorde omdraaien,’ oppert Laura, ‘eerst duidelijk zeggen dat hij er niet aan mag komen.’ Gerda kijkt op en herkent de andere optie. ‘Ja, geen slecht idee.’

Isolement

Marcel van der Heide is 22 jaar en vader van Lucas, 1 jaar. Hij komt naar het jonge vaderproject voor de informatie en voor het onderlinge contact. ‘Het is gezellig. Dat is belangrijk, of ’t klikt in de groep. Ik ben al zo druk met m’n werk en m’n hobby’s, je moet er wel tijd voor vrijmaken. Mijn vriendin en ik willen straks samenwonen, dus zijn we bezig om te kijken hoe we dat in kunnen richten. Ik werk vijf dagen in de week, volg nog twee avonden in de week een opleiding en ga wekelijks naar mijn hobby-avond, dus heel veel zorg voor Lucas komt op mijn vriendin neer. Nu springen mijn ouders bij als het nodig is. Dat is aan de ene kant gemakkelijk, maar het kan ook moeilijk zijn. Mijn tijdsplanning moet meer afgestemd worden op het gezin.’

‘Je hebt geen “jong leven” meer, je moet je richten op werk, op opvoeding,’ vertelt Peter Johanningmeijer, initiatiefnemer van het jonge vaderproject. ‘Bij alles wat je doet, speelt het kind een prominente rol. Een biertje te veel of ruzie met je vriendin is niet meer zoals vroeger. Toen maakte het niks uit, nu moet je daar verantwoordelijk mee omgaan. Wil je deze jongeren daarbij begeleiden, dan is het noodzakelijk dat je vertrouwen creëert, dat de groep een plek is waar het naar je zin hebt.’

De cursus opvoeden maakt deel uit van het jonge vaderproject van Jarabee, jeugdzorginstelling in Twente. Begin dit jaar is de eerste groep van tien vaders tussen 18 en 26 jaar gestart. Het begon met wekelijkse uitstapjes met de kinderen en liep over in wekelijkse activiteiten met elkaar. Zoals zaalvoetballen of darten. Het doel van het project is jonge vaders met elkaar in contact te brengen, zodat ze elkaar kunnen ondersteunen in het vaderschap.

Vrijwel alle ouderparen zijn ongepland zwanger geworden. Hoewel alle jongens de verantwoordelijkheid hebben genomen om voor hun kind te zorgen, is de situatie waarin het jonge gezin verkeert meestal niet ideaal. Velen wonen in bij een van de eigen ouders of wonen – nog – gescheiden van elkaar. Of ze wonen samen, maar kunnen nog wel wat ondersteuning gebruiken bij het draaiende houden van een gezin. In de praktijk blijken de meeste jongeren al op een of andere manier in de hulpverlening te zitten.

Het project is ontstaan uit de ervaring bij jonge moeders in Donna, een ondersteuningsproject dat al zo’n tien jaar draait bij Jarabee. ‘Als je plotseling op jonge leeftijd vader wordt, kom je snel in een isolement terecht,’ zegt Johanningmeijer. ‘Je gaat niet meer uit, je vrienden hebben geen kinderen en leiden een totaal ander leven. Bovendien moet je veel tijd en energie steken in het onderhouden van je gezin.’

De jongens stoppen vaak met hun opleiding en moeten werk zoeken. Velen zitten al bij de schuldhulpverlening. Werk en inkomen zijn de meest voorkomende problemen bij de jonge vaders, volgens Johanningmeijer. ‘Wij helpen en zoeken contact voor begeleiding naar werk en scholing.’

Een ander probleem is de rol van de jonge vader tussen ouders en schoonouders in. Het gezin woont niet zelden in bij een van de eigen ouders, die de neiging hebben veel van de zorg voor het kind over te nemen, wat weer tot autonomieproblemen leidt. En hoe kan je zelfstandig gaan wonen als je eigenlijk zelf nog afhankelijk bent? ‘Wij stippelen met de jonge ouders stap voor stap een traject uit naar een eigen woonplek, met de noodzakelijke ondersteuning, bijvoorbeeld pedagogische gezinshulp of schuldhulpverlening. Maar wij zijn ook vraagbaak bij relatieproblemen of problemen met de omgangsregeling bij ex-partners. Meestal gaat het niet om de liefde van je leven met wie je samen een kind hebt.’

Stabiliteit

De cursus opvoeding gaat verder over negeren. Alle ouderparen moeten een situatie vertellen die ze thuis hebben meegemaakt, waarbij ze hun kindje negeerden als het iets stouts deed. ‘Danny kruipt altijd naar de bijkeuken. Dan haal ik hem terug, maar hij kruipt net zo snel weer terug. De derde keer zet ik hem in de box. Dan begint ie te blèren, maar dat houdt na een tijdje wel op.’ ‘En hoe doet Gerda dat?’ vraagt cursusleidster Melanie. Gerda blijkt daar wat meer moeite mee te hebben, vooral omdat haar schoonouders zich er dan vaak mee bemoeien. ‘Dan is ’t moeilijk regels te stellen.’ ‘Dat had ik ook,’ herkent Laura, ‘maar ik heb het op een gegeven moment duidelijk gezegd: “Het is mijn kind en ik heb mijn regels”.’

‘Wat heeft je kindje vandaag voor iets leuks gedaan?’ gaat Melanie verder. Dat blijkt enig denkwerk te kosten. ‘O ja,’ herinnert Laura zich, ‘hij keerde de blokkendoos om en begon ze er meteen weer netjes in te doen.’ ‘Heb je hem daarvoor geprezen?’ vraagt Melanie. ‘Ja, toen keek ie mij zo aan van: “Goed hè”.’

De opvoedcursus voor jonge vaders is samen met de jonge moeders. Het is belangrijk dat vaders en moeders één lijn trekken in hun gedrag naar het kind. ‘Pappa moet hetzelfde verbieden als mamma,’ zegt Peter Johanningmeijer. ‘De houding naar het kind toe wil nog wel eens verschillen. Vaders zeggen zelf dat ze de dingen minder problematiseren en dat ze nuchterder in de opvoeding staan.’

De opvoedcursus steekt in op de peuterleeftijd, want dan ontwikkelen kinderen hun eigen wil en wordt opvoeden meer dan verzorging en luiers verschonen. Johanningmeijer vertelt dat een stabiele en gezonde opvoeding van het kind de achterliggende gedachte is van het project. ‘Als het met de vader goed gaat, en met de moeder, dan ook met het kind.’

De jonge vaders moeten zich in korte tijd heel wat verantwoordelijkheid eigen maken, waar ze eigenlijk nog niet aan toe waren, weet Johanningmeijer. ‘Maar deze jongeren zijn niet voor die verantwoordelijkheid weggelopen. Ze doen er veel aan het in te vullen. Niettemin werken de omstandigheden vaak niet mee; geen eigen onderkomen, geen eigen inkomen, geen ideale relatie.’

‘In het begin was het best moeilijk,’ vertelt Marcel, vader van de eenjarige Lucas. ‘Ik was altijd het type van: “Ajuu jongens, je ziet me wel weer als ik terug ben”. Ik had veel hobby’s en die heb ik op een na allemaal moeten inleveren. Nu kun je pas iets doen als je iets regelt. Dan is het wel handig als je ouders er zijn om op te passen. Met hulp van dit project kunnen we de probleempjes wel oplossen, denk ik.’

De namen van de cursisten zijn om redenen van privacy gefingeerd.