De gemeenten in Utrecht kopen sinds dit jaar al de jeugdzorg zelf in. De provincie betaalt nog, dat doen de gemeenten officieel per 1 januari 2015, maar de gemeenten bepalen al hoe ze de jeugdzorg lokaal organiseren. ‘We geven de gemeenten de kans om zelf een begin te maken maar helpen ze ook  in de samenwerking, want de provincie heeft al jarenlange ervaring in het organiseren van de jeugdzorg’, zegt gedeputeerde Mariëtte Pennarts. ‘Het is de bedoeling dat ze de kans krijgen om de jeugdzorg te vernieuwen, maar we bekijken het ook realistisch: eerst maar eens overnemen.’

Wijkteams

Is de regio Utrecht in tegenstelling tot andere gemeenten er wel helemaal klaar voor op 1 januari? ‘De wereld wordt niet plotsklaps anders per 1 januari 2015. Ook na dat moment zal het nog wel even duren om de jeugdzorg verder vorm te geven’, voorspelt de gedeputeerde. Er wordt al goed geïnvesteerd in wijkteams, zo merkt Pennarts. ‘De snelheid waarmee deze teams worden opgezet, is iets wat heel erg goed gaat in deze vroege decentralisatie. Er zitten mensen uit de tweedelijns jeugdzorg in het wijkteam, inmiddels zo’n 70 mensen van Bureau Jeugdzorg en zorgaanbieders.’

Regio’s

Ook de onderlinge samenwerking in de regio’s gaat goed, volgens Pennarts. De provincie Utrecht telt een aantal kleine gemeenten dat samen de inkoop van de jeugdzorg organiseert. Regio Zuidoost-Utrecht bijvoorbeeld. Die regio bestaat uit de gemeenten: Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug, Wijk bij Duurstede en Zeist.

Deze gemeenten schreven onlangs nog een brandbrief aan staatssecretaris Van Rijn. Zij ontdekten dat zij 15 miljoen euro tekort komen  om de jeugdzorg te kunnen betalen. Dat komt omdat met name in Zeist en Utrechtse Heuvelrug veel instellingen staan waar kinderen uit het hele land worden opgevangen, terwijl de gemeenten daarvoor geen extra geld van het Rijk krijgen. ‘Het is een verontrustende gedachte dat de zorgvraag niet matcht met het geld. Ik begrijp goed dat deze gemeenten nerveus worden. Zij zijn inmiddels in gesprek met de staatssecretaris en ik hoop dat ze dit probleem kunnen oplossen.’ Lees hier het artikel >>

Risico

Iedere provincie had in principe eerder kunnen beginnen met de decentralisatie, zegt Pennarts, maar niet iedereen durft dat risico te nemen. ‘We hebben in Utrecht grenzen opgezocht en gaan naar een gezamenlijke verantwoordelijkheid toe,  samen met gemeenten; hiervoor zijn met de eerste regio’s al afspraken gemaakt.’ Het is wel zo dat de provincie Utrecht wellicht makkelijker dan andere provincies deze voorsprong kan nemen, meent Pennarts. ‘Wij hebben maar 26 gemeenten. Dat is natuurlijk een schaal waarop dat goed kan. Ik zit met 26 vertegenwoordigers aan tafel om te overleggen. Bovendien hebben wij van oudsher veel jeugdzorginstellingen, bijvoorbeeld op de Utrechtse Heuvelrug. Daar hebben we goed contact mee en die samenwerking gaat makkelijker dan op andere domeinen, zo merken we.’

Omzet

De jeugdinstellingen in Utrecht komen in beweging, stelt de gedeputeerde. ‘Dat is ook nodig, want we willen voorkomen dat zij te maken krijgen met enorme omzetverliezen. Maar dat vraagt wel een andere manier van werken.’ Sluit je niet aan op de decentralisatie, dan is omzetverlies onvermijdelijk, weet Pennarts. ‘Een belangrijk vraagstuk is wel: hoe bepaal je of gemeenten het geld goed besteden? We moeten voorkomen dat gemeenten te weinig zorg inkopen. Op deze manier zullen er veel jeugdzorgorganisaties omvallen, terwijl de zorg die zij bieden wel nodig is. Die moet dan later weer opnieuw opgebouwd worden.’

Werkgelegenheid

De gemeenten, provincie en jeugdzorgorganisaties zijn ook bezig met hoe ze precies jeugdzorgmedewerkers aan het werk houden. ‘Er zal best een verkleining van het aantal jeugdzorgmedewerkers ontstaan, maar het is niet zo dat er straks veel minder werk is. Het werk verschuift. Bijvoorbeeld naar de wijkteams. We onderzoeken op dit moment of we met een banenpool aan de slag gaan.’

Decentralisatie

Het advies aan andere provincies en gemeenten? ‘De discussie gaat mijns inziens nog te vaak over budgetten en de inkoop. Organiseer goede CJG’s en sterke wijkteams, zorg voor een goede lokale toegang. Dat is een enorme uitdaging. Dat realiseer ik me. Maar een decentralisatie gaat echter nooit zonder chaos. Dat moet je nu eenmaal aanvaarden.’

‘Samenwerken, daar is in principe niemand op tegen. Maar het ingewikkelde van samenwerken, is dat je een deel van je autonomie moet opgeven in het vertrouwen dat je er meer voor terugkrijgt.’ Dat zegt Wilfrid Opheij, expert in samenwerken. Lees hier het interview met Wilfrid Opheij >>