Een stijlvol groen pak, bruine haren, rode nagels en een poncho. Babette den Oudsten, is een opvallende verschijning. Met een bekertje koffie en een laptop in de hand opent ze om 10.35 uur de deur van een vergaderruimte, hier komt straks de regiegroep voor volwassenen samen. Ze zwaait even naar een collega. ‘Ik heb je straks nog even nodig.’
Acht jaar werkt ze hier bij De Tussenvoorziening, de Utrechtse organisatie ‘voor iedereen die tussen wal en schip’ dreigt te vallen. Het was een vriendin die haar aanraadde om haar ervaringen professioneel in te zetten. Het was de Tussenvoorziening, of beter gezegd oud-collega Sandra Zorge die haar een kans gaf. Naast haar werk rondde Babette de afgelopen jaren zowel de mbo- als hbo-opleiding voor ervaringsdeskundige af. ‘Niet slecht voor iemand zonder diploma’s, lacht ze.
De korte versie
Ze is van ver gekomen. Ze is even stil. Wat gaat ze delen en wat niet. ‘Acht jaar geleden vertelde ik zo mijn hele levensverhaal, maar inmiddels heb ik geleerd dat dat niet hoeft, ik deel alleen mijn ervaringen wanneer dat een ander kan helpen.’
De korte versie dan maar. Ze heeft veel tegenwind gehad, al van kinds af aan. ‘Ik was een jonge alleenstaande moeder met een chronisch ziek kind, leukemie. Zonder huis, dakloos. Ik kwam later echt vast te zitten in het systeem. Er werd een klopjacht op mij gemaakt. Er was geen zorginstelling die een hand uitstak.’ Het verklaart misschien nu haar tomeloze energie. Ze gaat voor de bewoners van de Tussenvoorziening door het vuur. Over cliënten spreekt ze niet. ‘Ik laat niet los, ik wil geven wat ik zelf zo gemist heb.’ Ze herinnert zich nog een ambtenaar die het verschil maakte. ‘Haar zoon was overleden aan leukemie en zij had over mijn verhaal gehoord.’
Ze slikt. Met haar zoon, inmiddels achttien, gaat het goed. Die zorgen over zijn gezondheid gaan nooit helemaal weg. ‘Die vanzelfsprekendheid is voorbij.’
Een andere blik
Het is kwart over elf en haar telefoon gaat; een client belt om een afspraak te verzetten. Zo gaat dat, geen dag is hetzelfde. Op huisbezoek gaat ze niet vaak. ‘De meeste mensen krijgen al zo vaak hulpverleners over de vloer. Ik hoef niet per se bij iemand op de bank te gaan zitten. Het eerlijke verhaal is dat zo’n bezoekje vaak een hoop stress oplevert. Bij een eerste kennismaking ga ik vaak een ijsje eten of koffiedrinken bij een mooie tent. Dat voelt al heel anders.’
Babette werkt als ervaringsdeskundige en als ‘activerend begeleider’ bij het team Gezinsbegeleiding. Ze loopt even bij collega Samuel van Eldert binnen. Hij noemt haar ‘de smeerolie van het team’, en schreef er eerder een blog op intranet over. ‘Als het contact met een cliënt niet zo lekker loopt, dan schakel ik haar in. Babette kijkt toch – vanuit haar ervaring – met een andere blik. En ze kan ook heel streng zijn, ze accepteert geen flauwekul.’
Zelf noemt ze dat liever ‘het eerlijke verhaal’. ‘Die zin gebruik ik dagelijks, bij mij krijg je het eerlijke verhaal. Of je nu collega of bewoner bent.’
De Tussenvoorziening komt in actie voor mensen in de regio Utrecht en omstreken die het in hun eentje niet redden. Doordat ze geen dak boven hun hoofd hebben, hun schulden zich blijven opstapelen of ze een steuntje in de rug nodig hebben. 500 betaalde krachten en 300 vrijwilligers doen wat nodig is om hen sterker verder te helpen.
Avondje uit
Bijna half twaalf, een jong stel, Kim en Dave, komt de vergaderruimte ingelopen en begroeten Babette enthousiast. Ze nemen deel aan van de regiegroep. ‘Ze wisselen ervaringen uit, geven advies wat er verbeterd kan worden en dragen zelf de thema’s aan waar ze het over willen hebben’, licht ze trots toe. Een tijdje terug zijn ze met zijn allen uit eten geweest. ‘Ook dat was een eigen idee. Ik heb ergens een potje geregeld.’ Ze weet hoeveel zo’n avondje uit kan betekenen. ‘Iedereen was ook heel mooi gekleed.’
Eigen regie
Deze regiegroep was haar idee, ze gelooft in die eigen regie, in de kracht van groepswerk, in herstel door elkaar te helpen. Ze bespreken met elkaar ook de weg naar werk of opleiding. Een jonge vrouw met lange zwarte haren, neemt plaats naast een oudere man. Een zwangere dame begroet iedereen vrolijk. Ze gaan het vandaag over vooroordelen rondom dakloosheid hebben. Een belangrijk onderwerp voor Babette, ze geeft zelf ook regelmatig stigma-trainingen aan bewoners van De Tussenvoorziening.
Baard en bier
Ook Bernd Wondergem van de VNG sluit vandaag aan, Babette werkt sinds een paar maanden een dag per week bij de VNG. Ook gemeenten zetten steeds vaker ervaringsdeskundigen in. Babette werkt samen met de VNG en deze regiegroep aan een project over stigma’s. ‘Het beeld van de man met baard en fles bier is hardnekkig’, weet Bernd. Niemand van de groep hier, voldoet aan dat beeld. ‘We hebben allemaal een ander verhaal’, zegt Babette.
Systeemprobleem
Dakloos raken is niet zo moeilijk in het Nederland van nu. ‘We hebben het niet over een daklozenprobleem, maar over een systeemprobleem’, begint een van de deelnemers. De andere leden van de groep knikken instemmend. De 23-jarige Dave vertelt hoe hij een paar jaar terug van een instantie te horen kreeg dat hij zelfredzaam genoeg was om zelf onderdak te vinden. ‘Ik woonde toen in een auto, mijn ouders hadden me buitengezet. Ik werd gewoon weggestuurd.’ Tisha, de zwangere dame, bekent hoe ze zich vaak bij instanties schuldig voelt over haar zwangerschap. Babette herkent dit. ‘Het is eigenlijk toch te gek dat je gaat verontschuldigen.’ Kim vertelt hoe ze eigenlijk is opgegroeid bij instanties. ‘Ik ben dakloos geraakt door mijn vaders verslaving.’ Tegenwind in allerlei vormen en maten.
Broodjes
Kwart voor twee, Kim en Dave moeten naar een afspraak toe, Babette past zo lang even op hun zoontje van elf maanden. ‘Blijf jij even bij tante Babette?’, glimlacht Dave. Kim geeft haar de luiertas. ‘Daar zitten ook nog broodjes in.’ De jonge ouders hebben allebei al heel wat hulpverleners voorbij zien komen. Babette is anders, zegt Dave. Kim knikt: ‘Ze doet wat ze zegt, en zegt wat ze doet.’ Haar vriend knikt. ‘Ze zegt soms dingen die je niet wil maar wel moet horen.’ Babette zit al op haar hurken in de speelhoek. Dat deze jonge ouders haar vertrouwen met hun zoontje doet haar veel. Vertrouwen winnen, daar begint haar werk mee.
Kwetsbaar durven op te stellen
Even over tweeën steekt gedragswetenschapper Elske Te Raa haar hoofd even om de hoek. Ze kent de familie ook goed en knuffelt het zoontje. Ze werkt vaak samen met Babette. Ze vertelt over een recente casus, een verslaafde vrouw die veel overlast veroorzaakte in haar woning die ze van de Tussenvoorziening had gekregen. ‘Boos op de hele wereld en vooral op ons. Babette ging mee en stapte meteen op haar af. Ik hoor wat je zegt, zei ze. Vertel me jouw verhaal, ik ga kijken of Elske haar werk wel goed heeft gedaan. De vrouw kalmeerde vervolgens, zij voelde zich gehoord.’
Werken met ervaringsdeskundigen vraagt wat van het team, ziet ze. ‘Ze laat ons echt anders kijken, je moet je zelf ook als hulpverlener dan kwetsbaar durven op te stellen. Ik vind dat heel waardevol. Ik weet namelijk ook dat we hetzelfde doel voor ogen hebben. We hebben allebei het beste met deze vrouw voor.’
Onzichtbare groep
Bijna half vier. ‘Ik ben best een lastpost voor onze organisatie, ik hou mijn mond niet’, vertelt Babette later bij een snelle bak koffie. Het is de rol die ervaringsdeskundigen moeten pakken, vindt ze. ‘Niet makkelijk, maar wel nodig wanneer we het systeem van binnenuit echt willen veranderen.’ Dat vraagt wat van collega’s maar ook van het management. ’Wie a zegt, moet ook b zeggen en bijvoorbeeld voldoende uren beschikbaar stellen.’
Even een telefoontje. Ze heeft onlangs een jonge meid, die met haar moeder in een locatie van de Tussenvoorziening verblijft, beloofd te gaan paardrijden. Even iets leuks. ‘Hé meisje, ik heb gebeld naar de manege, maar ze nog niet kunnen bereiken. Zodra ik iets meer weet, laat ik me horen.’
Het is deze groep jongeren die met een of beide ouders bij de Tussenvoorziening verblijft, waar veel zorgen over zijn. Een nog vrij onzichtbare groep, als ze achttien zijn staan ze er officieel alleen voor. Babette en Elske brengen nu een aantal van deze jongeren samen in een eigen regiegroep. ‘De eerst keer zijn we graffiti gaan spuiten en was er pizza. Vandaag hebben we sushi’, vertelt Babette.
Gereedschapskist
Tien over half vier, Babette overlegt even met teammanager Nathalia Vaivodina, ook zij is een voorstander van de inzet van ervaringsdeskundigen binnen haar team. ‘Een waardevolle aanvulling in onze gereedschapskist. Babette helpt vanuit haar ervaringen om drempels te verlagen, om bruggen te slaan. De regiegroepen die ze opzet, zijn heel krachtig in het persoonlijk herstel. Ik geloof daar zeker in.’
Kevin stapt half vijf wat verlegen binnen. Vorige keer was hij er ook bij. Hij heeft Babette nog advies gegeven. ‘Ik had een beetje onenigheid met mijn zoon en dat deel ik dan ook. Kevin heeft me goede raad gegeven en die heb ik ook opgevolgd.’ Eigenregie en gelijkwaardigheid zijn geen lege begrippen voor Babette. Een meisje, voor het eerst vanavond, komt schuchter binnen. Ze wordt warm begroet. ‘Wat fijn dat je er bent, we gaan straks sushi bestellen. Jullie zijn aan zet, wat we voor activiteiten doen, wat voor thema’s we bespreken. Dat is allemaal aan jullie. Maar een belangrijke regel: Wat hierbinnen wordt verteld, blijft hier.’
De namen van de cliënten zijn uit privacyoverwegingen gefingeerd.
