Rina Beers, woordvoerder van de Federatie Opvang: ‘Het rapport Vrouwen in de knel is opgesteld naar aanleiding van een onderzoek van de Nationale Ombudsman waar wij aan hebben meegewerkt. Naar dit onderzoek was veel vraag vanuit de sector omdat we constateerden dat gemeenten verschillende regelingen niet samenhangend uitvoeren. Hierdoor komen vrouwen in de opvang in de problemen.’

Administratieplicht

Jaarlijks maken ongeveer 12.000 vrouwen (meestal met kinderen) in Nederland noodgedwongen gebruik van een opvangplek in een vrouwenopvang. Het is een kwetsbare groep: ze zijn vaak mishandeld, hebben psychische problemen en/of zitten in een zorgwekkende financiële situatie. Op het moment dat zij binnenkomen bij een opvanglocatie, moeten ze direct allerlei papieren ondertekenen. Bijvoorbeeld een verblijfs- en geheimhoudingsovereenkomst, machtigingen en financiële zaken. De meeste vrouwen zijn op dat moment niet in staat om volledig te begrijpen waar ze precies voor tekenen, maar zetten wel hun handtekening omdat ze graag in de opvang willen blijven.

Knelpunt

Een ander knelpunt is dat veel opvanglocaties en gemeenten zich onvoldoende bewust zijn van het feit dat op een aanvraag tot verblijf in de vrouwenopvang, een Wmo beschikking dient te worden afgegeven, ook als de toegang wordt geweigerd. Beers: ‘Door het ontbreken van een dergelijke beschikking kunnen vrouwen niet tegen een negatieve beslissing in bezwaar gaan of weten zij vaak niet hoe hoog de eigen bijdrage is.’

Schuldhulpverlening

Andere conclusies uit het rapport zijn dat ondanks dat schulden tijdens het verblijf vaak toenemen (bijvoorbeeld omdat de vrouwen pas na een scheiding in aanmerking komen voor belastingtoeslagen en omdat vrouwen om een uitkering te kunnen aanvragen een adres moeten kunnen doorgeven), maar ze lang niet altijd in aanmerking komen voor schuldhulpverlening en dat er geen onafhankelijke cliëntondersteuning wordt ingezet om de vrouwen te helpen terwijl dit vanuit de Wmo wel geregeld zou moeten zijn. Ook blijkt de hulpverlening voor de (eventuele) kinderen traag op gang te komen omdat die weer uit een ander potje gefinancierd wordt. En wanneer de vrouwen er mentaal klaar voor zijn om weer uit te stromen, lopen ze wederom tegen problemen aan. Het is bijvoorbeeld moeilijk om in aanmerking te komen voor een huurwoning wanneer je schulden hebt en het krijgen van een urgentieverklaring is zo mogelijk nog lastiger.

‘Het is belangrijk dat kinderen en jongeren in de vrouwenopvang en maatschappelijke opvang worden gezien als individuen en dat zij zorg op maat krijgen. De ontwikkelingen om dit mogelijk te maken, gaan niet snel genoeg’, dat stelt staatssecretaris Martin van Rijn. Lees meer >>

Maatregelen

Jan Laurier, voorzitter van de Federatie Opvang, laat weten geschrokken te zijn van de uitkomsten van het onderzoek. ‘Het kan toch niet zo zijn dat vrouwen door allerlei langs elkaar werkende instanties en regels nog dieper in de problemen komen dan ze al zijn? Ik roep alle gemeenten op om met onze leden dit rapport te bespreken en maatregelen te nemen om de positie van de vrouwen en kinderen te verbeteren.’

Deskundigheidsbevordering

In het rapport van de Nationale Ombudsman worden een aantal oplossingsrichtingen genoemd om de knelpunten weg te kunnen nemen. De onderzoekers denken dat meer structureel overleg tussen gemeenten en vrouwenopvanglocaties over uitvoering van regelingen en maatwerkoplossingen, deskundigheidsbevordering en het inzetten van onafhankelijke cliëntondersteuning hierbij kunnen helpen. Verder wordt aanbevolen dat eventuele schuldhulpverlening zo snel mogelijk in gang wordt gezet, dat gemeenten standaard een beschikking moeten afgeven voor verblijf in een opvanglocatie en dat er betere samenwerking tussen gemeenten en ketenpartners wordt gerealiseerd zodat vrouwen sneller kunnen uitstromen naar een gemeente in een andere regio.

Aanbevelingen

Laurier: ‘Ik steun de aanbevelingen van de Nationale Ombudsman van harte. Wat mij betreft komt er over een jaar een nieuw onderzoek of de situatie daadwerkelijk verbeterd is. Ik zal hier de staatssecretaris van VWS toe oproepen.’