Door Hedwig Neggers – Zowel onder bewoners als het personeel van verzorgingshuizen komt nog veel homofoob gedrag voor, aldus Manon Linschoten. ‘Als je afhankelijk bent van zorg, is dat heel schrijnend.’

Eenzaamheid
Clem Bongers (70 jaar) is coördinator van de werkgroep senioren van COC Nijmegen. In 2006 bracht hij in zijn stad in kaart wat voor problemen ‘roze ouderen’ tegenkomen. ‘Het gaat vooral om eenzaamheid en sociaal isolement’, weet hij. ‘Veel ouderen bleken bang om oud te worden in een verzorgingshuis. Angstig dat ze daar terug in de kast zouden moeten.’

Uitsluiting
Dat werd ook duidelijk uit de belweek die de Algemene Nederlandse Bond Ouderen (ANBO), COC Nederland, Movisie (destijds nog Kenniscentrum lesbische en homo-emancipatie) en Schorer in 2006 organiseerden. Judith Schuyf, senior beleidsadviseur diversiteit bij MOVISIE, beschreef de resultaten in het Groenboek.‘Roze ouderen worden lang niet altijd herkend en erkend. In verzorgingshuizen moet je steeds weer uitleggen dat deze groep bestaat. En zorgen dat er kennis is van hun leefstijl en voorgeschiedenis’, aldus Schuyf. ‘Daarnaast is vaak sprake van uitsluiting: je valt snel buiten de groep. Verzorgenden moeten daar oog voor hebben.’

Uit de kast
Hoe zorg je dat verzorgingshuizen homovriendelijker worden? Clem Bongers zocht contact met huizen in Nijmegen. ‘Het viel niet mee om er binnen te komen. Vaak werd gezegd: ‘Er wonen hier geen homoseksuelen’, of: ‘Dat is hier geen probleem’. Uiteindelijk hebben we in een paar huizen de film If these walls could talk gedraaid, over twee lesbische vrouwen. Uiteindelijk kent iedereen wel iemand die homo-, biseksueel of lesbisch is.’ Volgens Schuyf is het antwoord op de vraag wat roze ouderen nu eigenlijk willen, niet heel ingewikkeld. ‘Het gaat om veiligheid en een beschermde woonomgeving waar ze kunnen zijn wie ze zijn, dichtbij plaatsen waar activiteiten zijn waar zij interesse in hebben.’

Roze Loper
Mei 2008 reikte Bongers aan 6 Nijmeegse huizen een Roze Loper uit. Van tevoren voerde hij gesprekken met management en directie, het personeel en de cliëntenraad. Manon Linschoten, projectleider Ouderen & Zorg bij COC Nederland, zou graag zien dat er een landelijk keurmerk komt voor homovriendelijke verzorgingshuizen. ‘De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om daar werk van te maken. Begin november zal er een gesprek met de staatssecretaris zijn over de implementatie. Ik heb goede hoop dat het lukt.’

Keurmerk
Een verplichting vanuit de overheid werkt volgens haar het best. Linschoten: ‘Heeft een instelling haar diversiteitsbeleid op orde, dan is dat voor iedereen prettiger. Voor de bewoners én het personeel, ongeacht afkomst of geaardheid.’ Schuyf (MOVISIE) zegt dat ze ‘eerlijk gezegd een beetje twijfelt’ over een keurmerk. ‘Het wel een manier om het onderwerp op de agenda te krijgen. Maar het risico is dat huizen alles doen om het keurmerk te krijgen, maar vervolgens de boel laten versloffen.’
Volgens Bongers kan een keurmerk ook weerstand oproepen. ‘Instellingen krijgen het idee dat ze langs de meetlat worden gelegd. Daarnaast moeten alle huizen die het krijgen, regelmatig worden gecontroleerd. Dat is duur en complex’, zegt Bongers. ‘Met de Roze Loper hebben we in Nijmegen juist voor de positieve benadering gekozen: verzorgingshuizen aanmoedigen.’

Tolerantiescan
COC Nederland werkt ondertussen aan de Roze Loper Tolerantiescan: een checklist voor de homovriendelijkheid van verzorgingshuizen. De lijst is gebaseerd op de vragen die Bongers in Nijmegen aan instellingen voorlegde. In 2010 wil het Consortium Roze Ouderen (met daarin COC Nederland, ANBO, Schorer en Movisie) de scan door 25 instellingen laten uitvoeren. Linschoten: ‘Dat is een pilot. Al die instellingen krijgen vervolgens advies over de aandachtspunten uit de scan.’

Masterplan
MOVISIE zal de komende jaren tal van activiteiten organiseren om de zichtbaarheid en acceptatie van roze ouderen te vergroten. Daarnaast komt het consortium met een groot masterplan. Schuyf: ‘Dat heeft een looptijd van 2010 tot 2014. Onder die paraplu zullen we veel projecten starten om de positie van ouderen te versterken en bespreekbaar te maken. Onder meer in de zorg.’

Op 31 december 2008 zond de RVU de documentaire ‘Oud Roze’ uit. Hierin wordt het leven van homseksuele ouderen geportretteerd.

Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.

Bron: Foto: Platform Roze 50+