De coronacrisis leidt ook tot mooie dingen en biedt kansen, zegt Lou Repetur, projectleider van Wij in de wijk bij Movisie. De roep om versterking van de sociale basis zwelt volgens Repetur al een tijdje aan. De coronacrisis werkt daarbij als ‘een katalysator’.

Buurtburgers

‘Omdat mensen noodgedwongen veel thuis moeten blijven en niet meer reizen, leidt dat tot het herontdekken en herwaarderen van de eigen buurt. Van wereldburgers zijn we allemaal buurtburgers geworden. De coronacrisis brengt buurbewoners dichter bij elkaar en je ziet dat mensen zich ook meer om elkaar bekommeren en elkaar helpen. Een goede buur is beter dan een verre vriend – dat spreekwoord vat het mooi samen.’

Lessen

Voor het programma Wij in de wijk bezocht Repetur het afgelopen jaar meerdere initiatieven van inwoners, sociaal professionals, gemeenten en soms ook bedrijven, die de handen ineenslaan om hun omgeving prettiger, leefbaarder en socialer te maken. Deze initiatieven in onder andere Friesland, Den Bosch, Utrecht en Amsterdam zijn beschreven in het boekje Wij in de wijk. Werken aan sociale samenhang in wijken en buurten. De geleerde lessen gelden deels ook – of misschien wel juist – in tijden van corona.

1. Zonder ontmoetingsplekken gaat het niet

Accomodatiebeleid is cruciaal, concluderen de onderzoekers van Wij in de Wijk. Maar wat blijkt nu alle buurthuizen en wijkcentra dicht zijn? Dan ontstaan er andere ontmoetingsplekken. Veel online, maar ook nog steeds offline. Repetur: ’Ik zag een filmpje van een juf die haar zumbales in de tuin van een bejaardenhuis gaf: de bewoners deden mee vanaf hun balkon. Of wat denk je van de tuinconcerten. En als je me een jaar geleden had gezegd dat de ingang van de supermarkt een ontmoetingsplek zou kunnen zijn, had ik je niet geloofd. Nu zie ik onbekenden daar op anderhalve meter van elkaar een praatje maken over hoe het gaat. Zelf heb ik ook nog nooit zoveel buren gesproken als de afgelopen weken, via de – nieuwe – groepsapp, maar ook live: we zijn allemaal meer thuis.’

2. De aanwezigheid van een opbouwwerker is belangrijk

Werken aan leefbaarheid van wijken kan niet zonder de sociale cohesie te versterken. En dat kan niet zonder opbouwwerkers, zonder iemand die “intensief met bewoners in contact weet te treden, maar ook thuis is in de lokale politieke en professionele systeemwereld. Iemand die zowel de taal van de straat beheerst als de taal van het beleid”. aldus les 2 van het project Wij in de wijk. ‘De coronacrisis heeft dit proces volgens Repetur flink versneld. ‘Niet voor niets zijn ook de sociaal professionals toegevoegd aan de vitale beroepen. Door de crisis merken we nu nog meer hoe cruciaal hun rol is, vooral ook in het bereiken en betrekken van kwetsbare mensen.’

3. Kneuterigheid verdient een standbeeld

Veel verbindingen ontstaan binnen overzichtelijke kleinschalige initiatieven, soms letterlijk bij twee of drie mensen, zagen de onderzoekers van Wij in de wijk. Gemeenten, maatschappelijke organisaties en bewonersorganisaties moeten daarom niet alleen focussen op bereik en representativiteit, maar juist ook oog hebben voor kleine initiatieven. Oftewel: koester het kneuterige – en dat geldt eens te meer ook in tijden van crisis, zegt Lou Repetur. ‘Nu zien we een ander soort kneuterigheid ontstaan, zoals de vele lieve kaartjes, knutselwerkjes, bloemen en taarten die naar eenzame ouderen worden gebracht. Of wat te denken van die oma die ging voorlezen in haar tuin: tien kinderen keurig twee meter van elkaar.’ Zo geldt zelfs een andere geleerde les nog steeds in tijden van corona en ‘sociale onthouding’: kinderen en grootouders verbinden. ‘Ze mogen niet meer bij elkaar op bezoek, maar ook daar zie je alternatieve vormen van contact ontstaan. On- en offline. En juist dit soort kleine, kneuterige initiatieven kunnen mensen het gevoel geven: je staat er niet alleen voor, je bent verbonden.’

Samenredzaam

‘Soms is een crisis nodig om te beseffen wat je miste, en om kansen te zien’, meent Repetur. En de les van deze crisis is wat haar betreft: het belang van sociale cohesie in een wijk of buurt. ‘Ik denk echt dat samenredzaam het nieuwe zelfredzaam en wordt en wij het nieuwe ik. Tenminste, als we de sociale cohesie die nu ontstaat weten vast te houden.’

Vervolg

Movisie gaat in elk geval verder met het project. De lessen van Wij in de wijk zullen nog besproken worden met de verschillende partners, zoals actieve bewoners, sociale professionals en beleidsmakers, wat mogelijk nieuwe lessen oplevert. Daarnaast komt er een Wij in de wijk II. Hiervoor zal, vanwege de coronacrisis, vooral gezocht worden naar online initiatieven.

De publicatie Wij in de wijk. Werken aan sociale samenhang in wijken en buurten is hier te downloaden.