Sahar Noor is als onderzoeker en trainer verbonden aan het Kennisplatform Integratie en Samenleving (KIS) en één van de opstellers van de handreiking Hoe vergroot je het vertrouwen tussen jongeren en de politie?. Waarom is het zo belangrijk dat jongeren vertrouwen hebben in de politie? Noor: ‘Vertrouwen is een belangrijke graadmeter voor het gevoel van participatie, binding en inclusie. Heb je vertrouwen in de instituties, zoals politie, politiek en onderwijs, dan heb je het gevoel dat je goed zit in het land waar je woont. En dat al deze instituten het beste met je voor hebben. Heb je dat vertrouwen niet? Dan is er een risico dat je niet aan de bel trekt als je een probleem hebt, dat je isoleert of misschien zelfs wel polariseert. Omdat je je ongehoord voelt of buitengesloten uit de samenleving.’

Gebrek aan vertrouwen

Uit eerder onderzoek van KIS, waarbij is geanalyseerd hoe het staat met het vertrouwen van jongeren in de Nederlandse instituten, kwam al naar voren dat jongeren met een migratieachtergrond, een lager opleidingsniveau en/of jongeren afkomstig uit kwetsbare wijken vaker aangeven weinig vertrouwen te hebben in die instituten. Dit geldt vooral voor vertrouwen in de politie. Dat gebrek aan vertrouwen heeft verschillende oorzaken. Zo blijken de omgang van de politie met jongeren, ervaren discriminatie, ervaren effectiviteit en negatieve beelden van de politie op sociale media een belangrijke rol te spelen.

Vredestijd

Om dit vertrouwen te verbeteren, onderneemt de politie al veel acties. Er worden bijvoorbeeld voetbalwedstrijden of buurtbarbecues georganiseerd en voorlichtingen gegeven op scholen. Maar om na te gaan of al deze interventies hun doel bereiken, deed KIS een nieuw onderzoek. De belangrijkste aanbeveling? Noor: ‘Investeer in “vredestijd”. Wanneer je dat doet, lukt het onder meer beter om connecties te maken als er nood is. Het belangrijkste is dat dit het vertrouwen tussen  jongeren en de politie vergroot.’

Niet versus, maar samen

Een andere belangrijke aanbeveling om het vertrouwen van jongeren in de politie, maar ook het vertrouwen van de politie in jongeren, te vergroten, is door altijd uit te gaan van gelijkwaardigheid. Noor: ‘De politie is formeel gezagsdrager. Maar als je vanuit een interventie probeert het vertrouwen te vergroten, kun je dat loslaten en vanuit gelijkwaardigheid aan de slag gaan. Organiseer je een voetbalwedstrijd? Laat de agenten dan niet tegen de jongeren voetballen, maar maak twee gemengde teams. Laat agenten niet praten vanuit protocollen of gezag, maar zorg dat er van burger tot burger gepraat wordt. En laat de politie-uniformen achterwege, kom gewoon in burgerkleding. Op die manier lukt het makkelijker om empathie, respect en gelijkwaardigheid te creëren.’

Angst wegnemen

Om tot die gelijkwaardigheid te komen, moet er misschien eerst wat angst weggenomen worden. Aan de ene kant zijn politieagenten misschien bang dat ze een grote mond terugkrijgen van de jongeren, aan de andere kant hebben jongeren wellicht de angst dat ze gecontroleerd of aangehouden worden. ‘Probeer gewoon het gesprek met de jongeren aan te gaan. Dan kun je je eigen angst en die van de jongeren wegnemen. En als dat je lukt, en je een connectie kunt maken van burger tot burger, bereik je veel meer dan wanneer je jezelf in die positie laat staan.’

Ook sociaal werkers zijn bang voor radicalisering. Maar om jongeren weerbaarder te maken, moeten ze door die angst heen, zegt pedagoog en onderzoeker Stijn Sieckelinck. In zijn boek ‘Reradicaliseren. Ronselen voor een betere wereld’ pleit Sieckelinck voor een sociale strategie tegen extremisme. Lees dit PREMIUM artikel hier >>

Belonen

Wil je jongeren motiveren om mee te werken aan interventies die het vertrouwen in de politie kunnen vergroten? Dan moet je investeren. Noor: ‘Veel jongeren zien best in dat de beeldvorming over de politie negatief is en dat daar iets aan moet gebeuren, maar ze zullen niet snel zelf actie ondernemen.’ Er moet dus tijd gestoken worden in werving. ‘En je moet hen laten zien wat de meerwaarde voor hen is om deel te nemen aan een interventie. Je kunt ze niet vragen zomaar ergens aan mee te doen. Want wat hebben ze daaraan? Beloon ze of compenseer ze.’ Dat zou bijvoorbeeld kunnen door afspraken te maken met een school die studiepunten kan geven voor deelname aan de interventie. Of door de jongeren aan te bieden een dienst mee te draaien zodat ze dit als ervaring op hun CV kunnen vermelden. ‘Ga je zoeken naar jongeren die deel kunnen nemen? Dan is het mooi als je de jongeren die de rolmodellen in de wijk zijn kunt betrekken. Dat kunnen bijvoorbeeld jongeren zijn die dichtbij de leeftijd van de jongeren zijn die je wilt bereiken en die het goed doen. Zij kunnen in staat zijn de mindset van hun peers te veranderen.’

Tijd

Investeren in interventies om het vertrouwen van jongeren te vergroten kost tijd. En die hebben agenten lang niet altijd. ‘Veel agenten zouden die tijd wel graag willen krijgen. Maar het vergt een verandering binnen de organisatie om voor elkaar te krijgen dat agenten hier ook daadwerkelijk tijd aan mogen besteden. Natuurlijk zijn er nu al agenten, bijvoorbeeld wijkagenten, die hiermee bezig zijn. Maar juist ook de agenten die nooddiensten doen moeten tijd krijgen om in vredestijd te investeren. Als ze de jongeren in een wijk kennen, kunnen ze vanuit de band die ze hebben opgebouwd beter optreden als er iets misgaat.’

Rol voor de jongerenwerker

Kunnen jongerenwerkers een rol hebben in het verbeteren van het vertrouwen tussen jongeren en politie? Noor denkt van wel. Ze kunnen bijvoorbeeld activiteiten uitrollen waarbij zowel jongeren als politie aanwezig zijn en daarbij zelf fungeren als neutrale tussenpartij. ‘Het zou mooi zijn als jongerenwerkers de verbinding tussen jongeren en politie tot stand kunnen brengen. Waak er alleen wel voor dat als je daarmee aan de slag gaat, je wel al met beide groepen een goede band moet hebben. Zowel politie als jongeren moeten vertrouwen in jou hebben als je het contact succesvol tot stand wilt brengen.’

Meer weten? Lees dan hier de hele handreiking Hoe vergroot je het vertrouwen tussen jongeren en de politie?