Sociaal werk is rendabel, het levert meer op dan het kost. Dat blijkt uit onderzoek van SEOR, Erasmus School of Economics. Op basis van 14 maatschappelijke kostenbatenanalyses binnen 32 businesscases constateert SEOR dat de brutobaten gemiddeld een factor 1,6 hoger liggen dan de kosten. Zowel bij de preventieve als bij de curatieve aanpak maakt het sociaal werk het verschil. Het draagt bij aan een betere kwaliteit van leven, aan het voorkomen van zorg en sociaal werk kan de personeelstekorten in de zorg dempen.

Waarde van sociaal werk

Het verschil met eerdere onderzoeken naar de maatschappelijke waarde, is dat dit een meta-analyse is van 32 businesscases van sociaal werk, zegt Marcel Mathijssen, senior adviseur bij brancheorganisatie Sociaal Werk Nederland. Die sociale en economische waarde van het sociaal werk zou een goede reden zijn voor de opzet van regionale preventiefondsen. In die fondsen kunnen organisaties zoals zorgverzekeraars, regionale zorgkantoren en ook bijvoorbeeld woningbouwcorporaties geld storten voor preventief sociaal werk. ‘Dat bespaart op de langere termijn zorgkosten.’

Investeren in gezondheid

Waarom zouden zorgverzekeraars en woningcorporaties dat doen? ‘Zorgverzekeraars zetten steeds meer in op investeren in een gezondere leefstijl en gezondheid van mensen’, zegt Mathijssen. ‘De visie van verzekeraars gaat uit van gezondheidswinst en die kun je behalen door te investeren in welzijn. Zoals bijvoorbeeld in het bekende project: “Welzijn op recept”, de huisarts schrijft tegen fysieke klachten welzijnsactiviteiten voor in plaats van pillen. Zorgkosten worden lager, het welzijn van mensen verbetert.’

Leefbare wijk

Mathijssen: ‘Vanuit die regionale preventiefondsen kun je breed samenwerken aan preventie: bijvoorbeeld door bewezen goeie aanpakken op grotere schaal, in meer wijken toe te passen. Bijvoorbeeld via  integrale wijkbudgetten.’ Ook woningcorporaties hebben via de Actieagenda Wonen in hun taakopvatting opgenomen dat de wijken waarin hun onroerend goed staat, leefbaar moeten zijn en dat mensen ondersteund moeten worden, bijvoorbeeld om uit de schulden te blijven. ‘Zelfs als je alleen naar de waarde van het onroerend goed zou kijken, zijn de woningen in een leefbare wijk meer waard dan in een probleemwijk’, geeft Mathijssen en duidelijke reden voor investeren in wijken.

Preventiefonds

Volgens Mathijssen is er zeker animo bij organisaties om te investeren in gezondheid en welzijn via een preventiefonds. ‘Er zijn mogelijkheden om het rendement van sociaal werk op te schalen. Op regionaal niveau wordt al samengewerkt tussen zorgverzekeraars en gemeenten om de gezondheid in de regio te verbeteren. Bijvoorbeeld met Fix up your life dat eigenwaarde en toekomstperspectief biedt en ggz- en andere zorgkosten bespaart. Of Housing First of Vroeg Eropaf waarmee je stabiliseert, stress vermindert en zorg- en grote maatschappelijke kosten bespaart doordat afsluitingen vermeden worden en huisuitzetting voorkomen worden. In de wijk kun je ook kijken naar de zogenoemde populatiegerichte aanpak om het rendement te verbeteren.’ Een voorbeeld van een meervoudig preventieve aanpak zijn de Schilderswijkmoeders. Door buurtcoaching en aanwezigheid van de moeders in de wijk neemt eerstelijnszorg af en worden bijvoorbeeld ziekenhuisopnames voorkomen.

Rendement uit sociaal werk

Zowel collectieve als individuele hulp en ondersteuning is effectief, blijkt uit het SEOR-onderzoek. De onderzoekers stellen dat, om meer rendement uit het sociaal werk te halen, het raadzaam is ons te richten op de populatie met een zekere zelfredzaamheid. ‘De onderzoekers doelen op collectieve ondersteuning’, verwoordt Mathijssen. ‘Als het gaat om intensievere hulp voor grotere problemen, kom je meer in de zorg voor specifieke doelgroepen terecht.’

Budget

Hoeveel geld moet er in die preventiefondsen worden gestopt om ze werkzaam te maken? Mathijssen: ‘Dat is natuurlijk aan de verschillende partijen, maar je kunt er bijvoorbeeld aan denken 2,5 tot 5 procent van het regiobudget van zorgkantoren te besteden aan preventie door versterking van het sociaal werk.’ De plannen voor een preventiefonds gaan nu ook naar de politieke partijen. ‘Wij willen dit idee bij de formateur van een nieuw kabinet krijgen, zodat er in de volgende kabinetsperiode serieus werk van kan worden gemaakt.’