Door Carolien Stam – Klassiek muziekje, wijntje naast

het bord, een kroonluchter boven het damasten tafelkleed. Een zestal bewoners

van verzorgingshuis Residence Chateau gebruikt de lunch in de Koningskamer van

het huis. Hangend in de aangepaste rolstoel, licht soezend boven de soep of

wachtend op de verzorgende die helpt met eten.

Het mensbeeld verschilt niet met een regulier verzorgingshuis. De ambiance

wél. De bewoners zien er heel netjes uit; haartjes mooi gekapt, blinkende

juwelen, kleding uit de vroege collectie van Frank Govers. De omgeving ademt

weelde en wonen op stand. Vier ijverige helpenden en verzorgenden bedienen de

bewoners.

Residence Chateau ligt in de luxe Archipelwijk in Den Haag. Het gebouw is

begin vorige eeuw gebouwd als woonhotel voor oudere ambtenaren die terugkwamen

uit Indië. Daarna is het als kantoorgebouw gebruikt, tot Rob Mol het vond op

zoek naar een geschikte accommodatie voor zijn tweede particuliere

verzorgingshuis, nu met “zorg op niveau”.

Hij liet het pand verbouwen – ‘Deels met eigen vermogen, deels

gefinancierd’ – en opende in de zomer vorig jaar de deuren van een heus luxe

zorghotel; ‘Je kunt het vergelijken met het verschil tussen een één ster en een

viersterren hotel. Het is wel duurder, maar je krijgt er meer voor.’

Zeventien jaar geleden begon Rob Mol een particulier verzorgingshuis in de

Statenbuurt in Den Haag. Hij was hoofd verzorging en had zo zijn eigen ideeën

over zorg en kwaliteit. Minder vergaderen, meer zorgen. ‘Met een klein, hecht

team kun je alles. Ik was directeur, kok, tuinman en gastheer. Na een paar jaar

begon de ondernemer in mij wakker te worden; ik dacht, dat kan ook groter. Toen

kwam er op de Statenlaan een pand vrij.’

Het zijn vaak mensen uit de zorg die een particulier zorghuis beginnen,

volgens Lodewijk en Erica Bosch van Rosenthal, die samen het secretariaat

bemensen van NeVeP, de Nederlandse Vereniging van Particuliere woon- en/of

zorgvoorzieningen. ‘Veelal uit onvrede over de manier van werken in de reguliere

instellingen. Maar idealisme en ondernemerschap gaan niet altijd samen. Je moet

een ondernemingsplan hebben, kennis van financiën, onroerend goed en van

marketing: hoe houd je de bedden vol.’

Niet dat het al vaak fout is gegaan, verzekeren de Van Rosenthals. De

doorzetters, die met enthousiasme, lange adem, inzicht in het zorgproces en

ondernemerschap het lange pad drie tot vijf jaar willen bewandelen, kunnen

slagen. De NeVeP – 35 jaar geleden opgericht – heeft nu rond de vijftig leden en

zo’n veertig starters-leden.

Vraag is hoe een particulier verzorgingshuis rendabel te houden. ‘Het is

een bedrijf, hoe houd je een delicatessenzaak rendabel?’ is de wedervraag van

Erica Bosch van Rosenthal. ‘Door met dezelfde menselijke factor iets extra toe

te voegen en voldoende inkomsten te genereren. Je moet een ondernemersplan

maken, kosten berekenen voor service en zorg en de inkomsten van huur en

geïndiceerde zorg. En voor de ondernemer moet er onderaan de streep wat

overblijven.’

‘De bewoner bepaalt de maat, niet de zorgverlener. Dat is het uitgangspunt

van onze kwaliteitszorg’, stelt Rob Mol. ‘In de reguliere zorgsector wordt een

zorgpakket aangeboden dat is bepaald door de organisatie. Bij ons bepalen de

mensen zelf welke zorg ze willen. Wie elke dag wil douchen, wordt elke dag

gedoucht. Als hulp bij douchen maar voor een keer in de week geïndiceerd is,

aldus gefinancierd door de AWBZ, betaalt de bewoner die andere douchebeurten

zelf.’

Bewoners van Residence Chateau kopen, naast de huur voor hun appartement en

de servicekosten, een zorgpakket in bij Mol. ‘De AWBZ geïndiceerde zorg is niet

toereikend voor de zorg die wij bieden. De helft van de huidige achttien

bewoners heeft complexe intensieve zorg nodig. Wij bieden zorg tot het

einde.’

‘Als de zorg voor ons niet meer hanteerbaar is, bijvoorbeeld vanwege

vergevorderde dementie, kan het contract worden ontbonden. Maar dat moet door

een onafhankelijke deskundige geïndiceerd worden en de familie moet akkoord

gaan. Zo’n situatie is in mijn ervaring nog maar één keer voorgekomen.’

Alle verzorgenden zijn geschoold en er lopen drie verpleegkundigen in huis.

Het geheim van goede zorg zit volgens Mol in een hecht team dat zich richt op de

bewoners. ‘Wij gaan pas koffie drinken als de zorg klaar is,’ illustreert hij de

mentaliteit. In een kleinschalige omgeving, waar niet te veel mensen te veel

wensen tentoonspreiden, is het ook gemakkelijker in te spelen op die wensen,

weet Mol.

‘Onze enige vaste activiteit is het voorlezen uit de krant elke ochtend

onder de koffie. Verder geven de bewoners zelf aan welke activiteiten ze willen

doen. We nodigen kunstenaars uit, aquarelleren, pianospelen of boetseren. Twee

keer per dagen wandelen? Als bewoners er vooraf afspraken over maken, dan kunnen

we dat regelen.’

Toch schuilt in die kleinschaligheid ook een gevaar, zo bracht een

onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) onder 27 particuliere

instellingen voor intramurale ouderenzorg in december 2002 voor het voetlicht.

Personeel, ook in de directe zorgverlening aan cliënten, was onvoldoende

geschoold. Personeelsbeleid en opleiding waren zwak ontwikkeld, evenals het

kwaliteitsbeleid in de zorg.

Schriftelijke waarborgen voor verantwoorde verpleging en verzorging bleken

in zeer beperkte mate aanwezig. Er was nog weinig geregeld op het gebied van

klachtopvang en cliënteninspraak. ‘Zorg op maat is het pluspunt en

tegelijkertijd de valkuil. Omdat kleinschaligheid het argument wordt voor het

niet formuleren van zorgbeleid,’ aldus het IGZ rapport.

De situatie is inmiddels heel anders, verzekert de NeVeP: ‘We waren in 2002

al bezig kwaliteitsnormen in de markt te zetten,’ leggen Erica en Lodewijk Bosch

van Rosenthal uit. ’Wij hanteren eigen kwaliteitsnormen, waarvan de laagste –

klasse III – de norm van de IGZ is. Instellingen in de eerste klasse hebben het

ISO/HKZ-gecertificaat. Van de in totaal 26 ISO-gecertificeerde instellingen zijn

er zes particulier.’

Residence Chateau staat te boek als klasse II–instelling. ‘We hebben wel

een zorgplan per bewoner, maar in de praktijk werken we er niet mee omdat het

erg veel tijd kost dat bij te houden. De bewoner bepaalt zelf voor een groot

deel wat er gebeurt,’ zegt directeur Mol. In zijn huis ligt alles vast in

protocollen, die het personeel ook van tijd tot tijd door moet nemen.

Mol voelt zich niet aangesproken door de verouderde resultaten van het

IGZ-onderzoek. ‘De graadmeter of je het wel of niet goed doet is de betrokkene,

de familie of de huisarts.’ Als er klachten zijn, komt dat volgens Mol direct op

zijn bordje. ‘Voor een bewonersraad zijn we te klein, wettelijk hoeft het niet.

Maar ik heb de bewonersraad elke dag aan tafel zitten: “Meneer Mol, als er iets

is wat me niet aan staat, weet ik waar u zit.”.

Het verschil met de reguliere zorg zit vooral in meer privacy en grotere

keuzemogelijkheden van de cliënt, betogen Rob Mol en de NeVeP. Daar staat dan

wel een passende prijs tegenover. In verband met de privacy wil de directeur van

Residence Chateau de maandelijkse huurprijs (plus servicekosten) niet

gepubliceerd zien, maar het overstijgt het gemiddeld netto maandinkomen van een

fulltime journalist.

‘De tarieven in particuliere huizen verschillen,’ verklaren Lodewijk en

Erica Bosch van Rosenthal, ‘maar je hebt wel wat eigen vermogen nodig. Een goed

pensioen of vermogen in de vorm van een eigen huis dat je verkoopt.’ Mensen

worden niet zo maar uit het huis gezet als het geld “op” is. ‘Het is aan de

ondernemer het riscio bij binnenkomst in te schatten en hoe daarmee om te gaan.’

Rob Mol verzekert dat in zo’n geval ‘een oplossing binnenhuis wordt gevonden.

Wij sturen geen mensen weg.’