De regelgeving rondom verplichte zorg binnen de psychiatrie is op dit moment geregeld in de Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ). In die wet staan alle regels en rechten van cliënten beschreven omtrent verplichte opname en behandeling in een psychiatrisch ziekenhuis. Verplichte zorg mag alleen gegeven worden in psychiatrische ziekenhuizen of andere instellingen met een BOPZ-erkende afdeling.

Doelstellingen

Met de komst van de nieuwe Wet Verplichte GGZ gaat dit veranderen. Doelstellingen van deze wet zijn:

• Het zoveel mogelijk voorkomen van dwang en het beperken van de duur van dwang.
• Het versterken van de rechtspositie voor mensen met een psychiatrische stoornis die gedwongen behandeling krijgen.
• Zorg op maat.
• Maatschappelijke deelname zoveel mogelijk intact laten en bevorderen.
• Zorgkwaliteit verhogen door multidisciplinair werken.

In deze wet wordt beschreven dat mensen niet langer alleen in het ziekenhuis gedwongen mogen worden behandeld, maar dat dit ook thuis kan gebeuren. Ambulante dwang dus.

Ambulante dwang

Wat betekent dit in de praktijk? Concreet wordt het mogelijk mensen met een psychiatrische stoornis een maatregel op te leggen waarin gesteld wordt dat ze zich aan bepaalde voorwaarden moeten houden omdat ze anders opgenomen worden. Dit kan alleen als er sprake is van een gevaar dat voortkomt uit een psychiatrische stoornis. Voorwaarden kunnen bijvoorbeeld het verplicht nemen van medicatie, het binnenlaten van behandelaren en het bezoeken van dagbesteding zijn.

‘Die nieuwe wet: voer hem zo snel mogelijk in.’ Een hartekreet van Ferd Crone, burgemeester van Leeuwarden. Burgemeesters worden aangesproken door burgers die ten einde raad zijn en hulp zoeken voor een kind of ouder die zorg mijdt. De nieuwe Wet verplichte ggz biedt mogelijkheden om in te grijpen voor het te laat is. Lees meer >>

Behandelovereenkomst

Uitgangspunt van de wet is dat dwang zoveel mogelijk vermeden wordt. Te allen tijden wordt dus eerst geprobeerd een behandelplan op te stellen waar de cliënt en de familie zich in kunnen vinden. Pas als het niet mogelijk blijkt een behandelovereenkomst aan te gaan én er sprake is van gevaar, dan kan een procedure voor een maatregel worden gestart. Wat nieuw is in de huidige wetgeving, is dat mensen de voorwaarden ook tegen hun wil opgelegd kunnen krijgen zonder dat daar een opname aan vooraf hoeft te gaan.

Geen positieve invloed

Ambulante dwang is niet nieuw. Het gebeurt wereldwijd al sinds de jaren tachtig en is geïntroduceerd in de Verenigde Staten. Doel van de verplichte behandeling was om thuis de therapietrouw te verhogen en zo heropname te voorkomen. Inmiddels zijn er diverse onderzoeken gedaan naar de werkzaamheid van verplichte ambulante behandeling. Van der Heijden en De Waardt: ‘Als we kijken naar de uitkomsten, zoals het aantal heropnames en de opnameduur, lijkt de toepassing van ambulante hulp daar geen positieve invloed op te hebben. De studies tonen niet aan dat mensen korter, minder snel of minder vaak worden opgenomen.’ De twee benadrukken echter dat het lastig is om een onderzoek zo op te zetten dat dit goed onderzocht kan worden. ‘Wat een aantal studies wél aantonen, is dat cliënten en behandelaren deze vorm van behandeling verkiezen boven een gedwongen opname, vooral omdat hun autonomie meer gerespecteerd wordt.’

Lees het hele artikel in Sociaal Bestek van juni/juli >>