Cees de Groot kreeg in zijn carrière als kinderrechter regelmatig te maken met ouders die niet in staat waren om op een veilige manier een kind op te voeden. Toch kozen ze er bewust voor dat wel te proberen. Zo was hij rechter in een zaak waarbij hij het vijfde kind van dezelfde ouders uit huis liet plaatsen. De vader zei vervolgens: ‘Jullie halen onze kinderen weg, maar we blijven net zo lang doorgaan tot er wel eentje thuis mag blijven.’ Om hier iets aan te kunnen doen, stelde hij samen met de beraadgroep ‘Rechten voor het kind, ook voor de geboorte’ (die naast De Groot en Vlaardingerbroek bestaat uit gezondheidswetenschapper Connie Rijlaarsdam en oud-gynaecoloog Tom Schneider een wetsvoorstel op.

Verplichte anticonceptie

Vlaardingerbroek: ‘De strekking van het voorstel is dat wanneer hulpverleners of andere instanties constateren dat een vrouw in uiterste nood is en een kinderwens heeft, een rechter, aan de hand van strenge criteria,  verplichte anticonceptie op kan leggen. Uiteraard moet er eerst gekeken worden of er geen alternatieven zijn, of die besproken zijn en of ze haalbaar zijn. En moet deze toetsing alleen plaatsvinden als de vrouw zelf geen hulp van omstanders accepteert, zij geen anticonceptie wil gebruiken en gevreesd moet worden dat een eventueel kind in een gevaarlijke situatie terecht komt.’

Leed

Verder vinden de indieners van het voorstel dat vrouwen die wel behoefte hebben aan anticonceptie, maar dit bijvoorbeeld niet kunnen betalen, toch anticonceptie kunnen krijgen. Vlaardingerbroek: ‘In heel veel situaties betekent een vergoeding van anticonceptie dat we kunnen voorkomen dat we jarenlang jeugdhulp moeten verlenen en leed blijven verzorgen in een kinderleven.’

Dweilen met de kraan open

Het wetsvoorstel zwengelt, niet voor het eerst, een discussie aan die veel weerstand oproept. Vlaardingerbroek begrijpt dat, maar denkt dat het toch nodig is. ‘Wat we nu doen is dweilen met de kraan open door kinderen geboren te laten worden in situaties waarin je op voorhand weet dat het niet goed komt. Zo was er bijvoorbeeld een  vrouw weer zwanger die woont in een instelling voor mensen met een beperking. Dit was haar zesde zwangerschap. Al haar eerdere kinderen waren uit huis geplaatst en de rechter heeft nu al uitgesproken dat ook dit kindje direct na de geboorte bij de moeder weggehaald moet worden. Hoe kan dit nou beter zijn dan gedwongen anticonceptie of een gedwongen fertiliteitspauze als voorzienbaar is dat de problemen bij aanstaande ouders tijdelijk zijn.’

Door een afschuwelijke gebeurtenis is de discussie over verplichte anticonceptie weer opgelaaid. Die is ingewikkeld en vindt vooral plaats op het internet. Door de discussie te voeren, vergroten we de kans dat het onderwerp eindelijk op de politieke agenda komt te staan. Dus wat vind jij? Lees meer>>

Nieuw kabinet

Of het wetsvoorstel het gaat halen, daar durft Vlaardingerbroek geen directe uitspraak over te doen. ‘Er is een enorme nood in dit soort situaties. Neem bijvoorbeeld alleen al de signalen die belangenvereniging SIEN geeft. Veel van de leden van deze vereniging hebben ouders met een verstandelijke beperking en stellen dat ze een rotleven achter de rug hebben. Sommigen zeggen zelfs dat ze liever nooit geboren hadden willen worden. Een aantal gemeenten is heel actief aan de slag gegaan met deze signalen. Zo heeft wethouder De Jonge van Rotterdam ook al een oproep gedaan om verplichte anticonceptie mogelijk te maken als er voor toekomstige kinderen gevaarzetting dreigt. Het onderwerp leeft dus. Maar het huidige kabinet zal het niet meer behandelen. We zullen dus moeten wachten tot na de verkiezingen voor we weten of het voorstel kans van slagen heeft.’

In de tussentijd

Toch hoeven we in de tussentijd niet af te wachten. Vlaardingerbroek: ‘Er is een belangrijke taak weggelegd voor sociaal werkers. Het is cruciaal dat zij hun cliënten durven te vragen of ze een kinderwens hebben. Hebben ze dat? Stel dan ook de vervolgvraag: is het hebben van kinderen op dit moment verantwoord? Als je het gesprek aangaat, zien veel cliënten zelf ook wel in dat dat misschien nu niet zo is. Moet een cliënt vervolgens een moeilijke stap zetten? Bijvoorbeeld om een prikpil te halen? Bied dan aan om mee te gaan. Dat helpt. Natuurlijk betekent dit niet dat je je cliënt voor altijd van een kindje afhoudt. Maar wel tot de situatie dat toelaat.’

Tijdelijk voorbehoedsmiddel

Deze methode werkt. Dat bewees Connie Rijlaarsdam met haar project ‘Proactief aanbieden van anticonceptie aan kwetsbare vrouwen’ in Tilburg. Zij ging serieus in gesprek met vrouwen die in nood zijn, omdat ze bijvoorbeeld schulden hebben, mishandeld zijn of verslavingsproblemen of psychiatrische problemen hebben. Zij stond deze vrouwen bij en adviseerde hen. Vlaardingerbroek: ‘Connie is erin geslaagd om zo’n tachtig procent van de vrouwen die zij geadviseerd heeft tijdelijk aan een voorbehoedsmiddel te helpen.’ Lees hier meer over het project >>