Hoe werkt het nieuwe Wmo-abonnement? Iedereen die zorg krijgt van de gemeente komt hiervoor in aanmerking, mits het gaat om maatwerkvoorzieningen. Wat daar precies onder valt, kan per gemeente verschillen. Denk aan dagbesteding, individuele begeleiding, hulpmiddelen, logeren bij een instelling om de mantelzorg te ontlasten, woningaanpassing en soms ook huishoudelijke hulp.

Zorgmijden voorkomen

Patiëntenfederatie Nederland staat achter de intentie van het niet-inkomensafhankelijke zorgabonnement. ‘Wij vinden het goed dat de regering de stapeling van zorgkosten wil tegengaan. Er zijn verschillende maatregelen ingezet, waaronder de invoering van een abonnementstarief in de Wmo 2015, dat nu per 1 januari is ingevoerd’, aldus woordvoerder Thom Meens. ‘Een voordeel is dat de cliënt vooraf weet waar hij aan toe is en dat er minder facturen over en weer gaan. We denken dat zo’n abonnement zorgmijden kan voorkomen.’

Kostprijs

Wie Wmo-ondersteuning krijgt in de vorm van een maatwerkvoorziening, betaalt dus voortaan € 17,50 per maand óf de kostprijs als die minder is dan het abonnement. Gemeenten hebben hierbij de vrijheid om een lager abonnementstarief te hanteren of om het in individuele gevallen zelfs op nul te zetten. Minima-regelingen blijven overigens overeind. ‘Voor wie minder dan de € 17,50 betaalde, verandert er nu niets. Voor gebruikers die door het meetellen van hun inkomen en vermogen veel meer betaalden, is de zorg nu goedkoper. Het is ook prettig dat er niet achteraf op basis van geleverde uren hoeft te worden afgerekend. Dat scheelt instanties, maar ook cliënten, de nodige administratie’, aldus de Patiëntenfederatie.

Meer vraag

Gemeenten zijn niet blij met het Wmo-abonnement. In juni vorig jaar stemde 96 procent tegen tijdens een VNG-ledenvergadering. Ze verwachten dat meer mensen om met name huishoudelijke hulp zullen vragen. Ook het ministerie van VWS verwacht meer zorgvraag. ‘Daarvoor heeft het CPB bij de compensatie van gemeenten rekening gehouden met aanzuigende werking’, aldus woordvoerder Meens van de Patiëntenfederatie. Gemeenten vinden echter dat die compensatie door het Rijk onvoldoende is en de Patiëntenfederatie begrijpt die bezorgdheid. ‘Gemeenten hanteren vaste budgetten. In gemeenten waar het budget niet kan meegroeien met de stijgende vraag, kan dat leiden tot wachtlijsten of verschraling van zorg.’ Wie wordt daardoor het hardst getroffen? ‘Verschraling van de zorg geldt voor alle inwoners. Mensen met een dikkere portemonnee kunnen soms zelf andere oplossingen bekostigen. Maar dat iemand iets kan bekostigen, betekent niet dat diegene ook zorg kan regelen en organiseren.’

Gemengde gevoelens

Welke pijnpunten ziet Patiëntenfederatie Nederland bij het Wmo-abonnementstarief? ‘We hebben onze twijfels of dit genoeg is om de stapeling van kosten aan te pakken. Stapeling ontstaat op verschillende terreinen. Zeker mensen die er met deze maatregel niet financieel op vooruitgaan, hebben een laag inkomen waarmee ze hun eigen risico, zelfzorgmiddelen, aanvullende verzekering en eigen bijdragen moeten betalen. Vooral cliënten die een groot deel van hun leven zijn aangewezen op zorg in een Wlz-instelling hebben te maken met bijkomende kosten voor diensten zoals waskosten en administratiekosten. Deze groep ervaart weinig voordeel van het abonnement.’ De Patiëntenfederatie wijst daarnaast op het risico van te algemene zorg. ‘Wat in aanloop naar de regeling ook is genoemd, is de koers van gemeenten om zo veel mogelijk via algemene voorzieningen te organiseren. Daar kunnen gemeenten zelf een bijdragebeleid voor vaststellen. Maar niet iedere algemene voorziening is voor een cliënt een passende oplossing. Je moet dan bijvoorbeeld denken aan het bieden van programma’s voor iedereen vanuit een buurthuis, in plaats van dat dat iemand naar een zorgboerderij gaat om de dag zinvol te besteden.’

Wet langdurige zorg

Patiëntenfederatie Nederland ziet vooral problemen rond de Wet langdurige zorg (Wlz). ‘De zorg uit de Wmo wordt dan misschien goedkoper, maar de overgang naar zorg uit de Wlz wordt hierdoor voor mensen soms veel duurder. In de Wlz geldt namelijk nog wel een inkomens/vermogens-afhankelijke bijdrage’, aldus woordvoerder Meens. ‘Ook gelden er zorgzwaartepakketten. Daarmee is de zorg gelimiteerd, terwijl mensen die thuis zorg krijgen uit de zorgverzekeringswet en Wmo veel minder beperking kennen. Dit staat ook wel bekend als “zorgval”. Gemeenten mogen bij mensen aangeven dat ze Wlz-zorg nodig hebben. Met andere woorden dat er 24-uurs toezicht in nabijheid nodig is. Wij vinden het belangrijk dat mensen passende zorg krijgen en dat zij bij het aanvragen en regelen van zorg over goede keuze-informatie beschikken. Informatie over leveringsvormen, kwaliteit van verschillende zorgaanbieders, toegang tot zorg en ook over bijbehorende eigen betalingen.’ Wat wil de Patiëntenfederatie dat het Rijk nu concreet doet? ‘In onze inbreng bij de voorgenomen wetswijziging hebben we genoemd: kijk kritisch naar de eigen bijdrage en de bijkomende kosten voor mensen in Wlz-instellingen. Daarnaast kan de overheid het verplichte eigen risico afschaffen.’