Tuchtrecht als toets en als leerschool

‘In het tuchtrecht worden individuele professionals door een college bestaande uit mensen uit de eigen beroepsgroep beoordeelt. Bij die beoordeling wordt gekeken of het handelen van een individuele professional in lijn is met wat is vastgelegd in gezamenlijk gemaakte afspraken zoals de beroepscode’, aldus Jurja Steenmeijer, ethicus en maatschappelijk werker. ‘Je kunt dus zeggen dat het tuchtrecht aan de ene kant een toets is en aan de andere kant kunnen we, omdat de praktijk aan de afspraken getoetst wordt, er ook van leren.’

Niet bagatelliseren

Wordt er door een cliënt, of een naaste van een cliënt, een klacht tegen jou als sociaal werker indient, kan het gebeuren dat je moet voorkomen bij het tuchtcollege. Moet je als sociaal werker dan continu op je hoede zijn omdat je zomaar een tuchtklacht tegen je kunt krijgen als je iets verkeerd doet? Lennie Haarsma, jurist en maatschappelijk werker: ‘De mogelijkheid van een klacht hangt natuurlijk altijd boven het hoofd van sociaal werkers. Dat moeten we niet bagatelliseren. Maar als je als professional op een goede manier je afwegingen op papier zet, reflecteert op je eigen handelen en niet in je eentje hebt geopereerd, door bijvoorbeeld ook een collega te raadplegen, kan het natuurlijk nog steeds zijn dat je voor het tuchtrecht gedaagd wordt, maar dan hoef je niet zo bang te zijn dat er zomaar een gegronde klacht tegen je wordt ingediend.’

Inspanning versus resultaat

Jurja Steenmeijer vult hierbij aan dat professionals soms bang zijn dat ze iets verkeerd doen, of dat een casus verkeerd afloopt, en daardoor een probleem kunnen krijgen met het tuchtcollege. In dat kader is het volgens haar goed te weten dat het college niet alleen kijkt naar je behaalde resultaat. ‘De inspanning die je geleverd hebt en je eigen reflectie daarop, weegt minstens net zo zwaar mee. Het tuchtcollege kijkt vooral naar de zorgvuldigheid van het handelen. Zorg dus dat je, zoals Lennie ook al zei, je handelen goed onderbouwt, dat je het op papier zet, dat je met collega’s overlegt. Daaruit blijkt je zorgvuldigheid. Het gaat in het tuchtrecht om je inspanningsverplichting en niet zozeer om een resultaatsverplichting. Want het resultaat wordt door veel meer factoren beïnvloed dan dat jij als sociaal werker in de hand hebt. Terwijl je de zorgvuldigheid van je handelen, in lijn met de beroepsstandaard, altijd zelf in de hand hebt.’

Gegronde klacht

Stel dat het tuchtcollege inderdaad vindt dat een klacht tegen jou gegrond is, hoe gaat het dan verder? Wat als je het inderdaad niet goed gedaan hebt? Haarsma: ‘Soms worden er meerdere klachten tegelijk ingediend. Die worden elk apart beoordeeld op de vraag of ze gegrond zijn. Het kans dus zijn dat bijvoorbeeld in dezelfde zaak twee klachten ongegrond verklaar worden en één klacht gegrond. Is een klacht gegrond, dan kan er een maatregel worden uitgesproken. Dat kan een waarschuwing zijn, die wordt niet vermeld in een beroepsregister. Als je het echt bont hebt gemaakt, kan het ook zijn dat je geen maatregel, maar een berisping krijgt. Berispingen worden wél geregistreerd en zijn ook voor iedereen zichtbaar.’