Z+W TV: Goed oplossen van schulden óók verantwoordelijkheid van schuldeisers
Schuldeisers moeten een veel grotere rol krijgen in de schuldhulpverlening. Dat vindt Marc Mulder, ervaringsdeskundige bij Movisie. ‘Schuldeisers kiezen nu voor de kortste weg: we leggen het probleem bij de schuldenaar. Dat brengt de uiteindelijke oplossing echter alleen maar verder weg.’
Preventie
Mulder weet waar hij het over heeft: nadat hij met zijn bedrijf moest stoppen en achterbleef met schulden, kostte het hem zeven jaar en een schuldsaneringstraject om daar weer uit te komen. Inmiddels werkt hij als ervaringsdeskundige bij Movisie en als schuldhulpverlener bij Rijnstad. Wat hem, naar aanleiding van zijn eigen ervaring en zijn huidige werk, opvalt aan de manier waarop we in Nederland omgaan met mensen die schulden hebben, is dat we ons eigenlijk alleen maar op die personen zelf richten. ‘Als het bijvoorbeeld gaat over preventie, hebben we het over onder meer het trainen van mensen, hen sterker maken in hun financiële weerbaarheid, het geven van budgetcursussen. De schuldhulpverlening richt zich vervolgens ook puur op die mensen met schulden. Ook als het gaat om het werken aan oplossingen en het verbeteren van trajecten.’
Rol van de schuldeiser
Hij vraagt zich dan ook af: waar is de schuldeiser in dit verhaal? ‘Schuldeisers spelen een hele grote rol in wat er gebeurt. Zij hebben het recht om allerlei dingen van schuldenaren te eisen. Of dat nou realistisch is of niet.’ Dat resulteert volgens Mulder niet in een oplossing, maar in het verschuiven van problemen. ‘Met dit systeem, waarin schudeisers niet genoeg naar de hele situatie kijken, krijgen die schuldenaren alleen maar veel stress, gaan ze schuiven met geld om maar zoveel mogelijk nu op te kunnen lossen zonder te kunnen kijken naar de gevolgen op de lange termijn en komen ze steeds verder in de problemen.’
Verantwoordelijkheid
Hoe moet het dan wel? Door schuldeisers een grotere rol en te geven in het vinden van de oplossing en niet alleen bij het ontstaan van het probleem, vindt Mulder. ‘De meeste mensen met een schuld voelen ook een verantwoordelijkheid om tot een oplossing te komen. Dát het opgelost wordt is ook echt hun verantwoordelijkheid. Maar over de vraag hóe het opgelost kan worden, vind ik dat schuldeisers meer mee kunnen en moeten denken. De oplossing moet gezocht worden binnen de mogelijkheid die die specifieke schuldenaar heeft. Dat kan bijvoorbeeld als schuldeisers die contact hebben met schuldenaren niet alleen een oplossing zoeken voor “hun eigen stukje”, maar doorvragen of er meer schulden zijn. En als er inderdaad meer schulden zijn, te zoeken naar een oplossing voor afbetaling waarbij er ook nog ruimte overblijft om de andere schulden aan te pakken.’
Niet betrouwbaar
In zijn werk als schuldhulpverlener merkt Mulder dat schuldenaren die onder druk gezet worden, toezeggen te gaan betalen. Maar als meerdere schuldeisers de druk opvoeren, is er uiteindelijk niet genoeg ruimte om te blijven afbetalen. ‘Je ziet dan vaak dat mensen hun afspraken op een geven moment niet meer nakomen. Dan word ik als schuldhulpverlener ingeschakeld, ga ik bellen met de schuldeiser en krijg ik te horen dat mijn cliënt niet betrouwbaar is omdat hij zijn afspraken niet nakomt. Maar dat komt, in elk geval voor een deel, omdat die schuldeiser een afspraak heeft gemaakt waar die persoon zich niet aan kán houden.’
Prima als schuldeisers een grotere rol krijgen. Zeker in de redenatie ‘hoe lossen we de schuld af’ en in het besef dat de schuldenaar als enige de hoofdverantwoordelijke is.
Bij een opstapeling van schulden is het nóg belangrijker om de schuldenaar met verschillende benaderingen goed te ondersteunen. Maar wat ik mis – iets waarover ik me al heel lang zorgen over maak – dat schuldenproblematiek nooit over de schuldeiser gaat. Die wordt simpelweg niet serieus worden genomen. Terwijl ze wel recht hebben op hun geld. Maar ze worden in 99% van de gevallen weggezet als boemannen en asociale dreigers. En als degenen die niet flexibel zijn, niet coulant genoeg, die over lijken gaan en nog veel meer. Dan is het van hun kant ook terecht als ze een schuldenaar als onbetrouwbaar beschouwen als die zijn afspraken niet nakomt. Een schuldeiser heeft recht op zijn geld en hoeft er geen boodschap aan te hebben dat de toezegging van de schuldenaar onhoudbaar is. Pas als hem inzichtelijk wordt gemaakt hoe de vork in de steel zit en er meer kans is op betaling als hij intensiever mee werkt, pas dan worden de rollen gelijk geschakeld. Neem schuldeisers dus eerst serieus, benoem ze ook in die rol en nodig ze vervolgens uit om gezamenlijk naar een oplossing te zoeken.