Als sociaal professional leer je, al tijdens je opleiding, hoe je gesprekken met (mogelijke) cliënten voert. Waarom is het dan toch belangrijk je hierin bij te scholen? Peter Wesdorp: ‘Als het gaat om gespreksvoering, ben je nooit uitgeleerd. Door de jaren heen ontwikkelt de gespreksvoeringsleer zich, bijvoorbeeld onder invloed van de neurowetenschappen.’

Neem niet alle voor- en nadelen door

Dat betekent dus dat gesprekstechnieken die jaren geleden leidend waren, nu minder goed blijken te werken dan gedacht. Wesdorp illustreert dit met een voorbeeld: ‘We hebben lang gedacht dat het goed werkt als je mensen heel zorgvuldig meeneemt in alle voor- en nadelen van de huidige situatie en de gewenste situatie. Inmiddels is gebleken dat mensen daardoor juist twijfelachtiger worden, ambivalenter noemen we dat ook wel.’ Hoe pak je het dan wel aan? ‘Wat beter blijkt te werken, is meer gericht vragen naar wat het de ander zou opleveren als hij verandering in de situatie aanbrengt. En wat er zou gebeuren als het zo doorgaat. Wat gerichter vragen naar verandering dus in plaats van neutraal voor- en nadelen in kaart brengen en de ander laten kiezen.’

Soms moet je loslaten

Een valkuil is volgens Wesdorp dat je als professional vaak met een reden of aanleiding bij een cliënt komt, dat je al vaker een vergelijkbare casus hebt meegemaakt en op basis daarvan probeert je cliënt in beweging te krijgen. ‘Het is goed om die voorkennis even los te laten en te inventariseren of je cliënt wel bereid is aan een oplossing te werken en echt contact met hem te maken.’ En als dan blijkt dat de cliënt helemaal niet aan een oplossing wil werken? Moet je hem dan aan zijn lot overlaten? Wesdorp: ‘In het beleidsdenken zit heel erg dat we mensen niet willen loslaten. Maar we zijn uiteindelijk altijd afhankelijk van de keuze die de ander maakt om wel of niet iets aan zijn probleem te doen. Soms is het dus nodig mensen los te laten. Je hebt als professional je werk goed gedaan als je je cliënt echt hebt laten nadenken over zijn situatie, als je hem hebt laten nadenken over wat dit betekent voor zijn toekomst, of het past bij wat hij echt wil met zijn leven. Dus eigenlijk als je alle ins en outs van de keuzes hebt doorlopen. Als je dat gedaan hebt en je cliënt kiest ervoor niets aan zijn probleem te doen, is het soms nodig hem los te laten en wellicht zijn neus te laten stoten. Houd wel de deur open, laat weten dat hij jou altijd kan bereiken als hij toch hulp nodig heeft of zich zorgen gaat maken.’