Je gaat naar de skatebaan, je maten zijn daar al. Neem je je mes mee? Toch maar wel, dan heb je die maar bij je als er wat gebeurt. Maar een andere jongen die je niet mag is er eerder dan jij. Nu trekt hij zijn mes…wat doe je? Kun je misschien zijn mes afpakken? Of is het verstandiger om een jongerenwerker te appen voordat het helemaal uit de hand loopt?

Jongeren te maken met steekincidenten

Zo ongeveer zou het kunnen gaan in Re: Action. De Virtual Reality-game is gemaakt samen met jongeren uit Den Helder die zelf te maken hebben gehad met steekincidenten. Daardoor is het voor de doelgroep een ontzettend herkenbare omgeving geworden, zegt Hartings. ‘De situaties waar een jongere mee te maken krijgt als hij of zij de VR-bril opzet zijn letterlijk van de straat. En dan is het aan hem of haar om te besluiten dat mes wel te dragen, eventueel te trekken, of misschien liever een jongerenwerker om hulp te vragen.’

‘Preken en vingerwijzen werkt niet’

De spanning van situaties die al dan niet escaleren, en de keuzes die een jongere zelf daarin kan maken, moet leiden tot meer bewustwording van de eigen verantwoordelijkheid. Jongerenwerker uit Den Helder Bas Ouwens zei in een interview op meewering.nl dat preken en vingerwijzen niet gaat helpen tegen wapenbezit. Daar is Hartings het volledig mee eens. ‘Het aantal steekincidenten neemt enorm toe, en in preventieve zin hebben we eigenlijk nog niks wat echt helpt. Deze game spelen maakt hopelijk zoveel indruk op jongeren dat we betere gesprekken kunnen voeren.’

Jongen zwaargewond

Hoe belangrijk die bewustwording is weten ze in Den Helder maar al te goed. Op 22 augustus 2021 werd een 18-jarige jongen in het nabijgelegen Julianadorp neergestoken. De jongen raakte zwaargewond, de vermoedelijke dader was een 16-jarige dorpsgenoot. Ook Jowi, die meewerkte aan het ontwikkelen van het prototype, werd ooit gestoken met een mes. Hij hield er een flink litteken op zijn arm aan over. Jowi vertelt erover in een interview met NH Nieuws. En in een documentaire over Re: Action vertelt de 15-jarige Kim hoe normaal het voor jongens uit Den Helder is om stoer te doen met messen.

Aantal steekincidenten toegenomen

Maar ook in de rest van Nederland is het aantal steekincidenten onder jongeren de afgelopen jaren flink toegenomen, blijkt uit cijfers die de NOS verzamelde. Zowel in 2020 en in 2019 lag het aantal minderjarige steekverdachten ruim boven de 300. Daarvoor lag dit tussen de 135 en 195 per jaar.

‘Virtual Reality in ons voordeel gebruiken’

Deze problematiek vraagt om een vernieuwende aanpak van welzijnswerk, vindt Hartings. ‘Hoogste tijd om nieuwe mogelijkheden voor vooral jongerenwerk te benutten. Ik heb zelf Virtual Reality geprobeerd, waarbij ik naar de rand van een gebouw moest lopen. Ik kreeg er pijn in mijn buik van, zo spannend was het. Piloten krijgen training in Virtual Reality, militairen. Laat het sociaal domein VR ook in zijn voordeel gebruiken. Ervaringsleren 2.0, met een scala aan games, dat is wat we nodig hebben. De dialoog over steekgeweld maar ook bijvoorbeeld over sexting kunnen we met games een enorme zwengel geven.’

Doorontwikkeling

Samenwerkingspartners in de ontwikkeling van Re: Action zijn MEE & De Wering, Jongerenwerk Den Helder, AdSysCo, Games for Health en ImproVive. Het spel is nu nog een prototype. Het geld dat nodig is om er een volwaardige game van te maken is volgens Hartings bijna binnen.

Ongeveer 200.000 euro is nodig voor de doorontwikkeling van Re: Action. Hartings: ‘Er loopt nu een aanvraag gelinkt aan het actieplan Wapens & Jongeren bij het departement van Justitie en Veiligheid. We hopen in februari te vernemen of de gevraagde subsidie van 100.000 euro zal worden toegekend.’ Daarnaast dragen een groot aantal gemeenten financieel bij, zegt Hartings. ‘Omdat ze net als wij inzien dat we jongeren eerst spelenderwijs ellende moeten laten opzoeken, voor we met ze erover in gesprek kunnen.’

Game zelf aanpassen

Nog 10.000 euro is nodig voor de doorontwikkeling kan beginnen, zegt Hartings. De bedoeling is dat na de definitieve lancering iedere organisatie desgewenst zelf de game kan aanpassen. ‘Denk aan het maken van eigen scenes, zodat de skatebaan in jouw stad te zien is, of andere uitgaansplekken. Rotterdam betaalt ook mee, misschien willen zij wel karakters van jongeren in een Feyenoordshirt.’

Gastlessen op scholen

Ook is het de bedoeling aan de hand van Re: Action gastlessen te geven op scholen, in groep acht van de basisschool en de brugklas van het voortgezet onderwijs. Hartings: ‘De lessen worden gegeven door jongerenwerkers. Op school ontmoeten we de jongeren in hun eigen omgeving. Door aan te sluiten op hun eigen belevingswereld slaan we de bug en starten het goede gesprek over de eigen verantwoordelijkheid. Dat kan het begin van de bewustwording zijn om met wapens dragen te stoppen.’