Door Martin Zuithof – Mohammed Elfarissi (13) en Lewon Ghazar (13), de directeuren van de buurtbioscoop in VMBO Den Haag Zuid-West, houden wel van een geintje. ‘Pasje alstublieft’, zeggen de heren en versperren de verslaggever de weg als deze bij hun school arriveert. Even later vertellen Lewon en Mohammed op het kantoor van de welzijnsorganisatie in de VMBO-school wat hun rol is in de bioscoop: films uitzoeken, programmeren, posters en folders maken en toeschouwers werven.

De bioscoopdirectie draait iedere donderdag een film voor leerlingen en vanaf december ook elke vrijdagavond voor buurtbewoners. Voor elke film maken de directeuren een poster die ze in de school hangen. Voor films voor een breder buurtpubliek maken ze folders die ze in de buurt verspreiden. Het kost de directie zeker een dagdeel per week en het levert ze een vrijwilligersvergoeding van twee euro per uur op.
De buurtbioscoop draait nog niet op rolletjes, daar komt het verhaal van Mohammed en Lewon wel op neer. De PR verloopt nog niet vlekkeloos en ook de programmering, het vinden van de juiste film die een flink publiek trekt, is soms een probleem. ‘Meestal doen we films waar veel over wordt gepraat, die nieuw op dvd zijn. We overleggen met onze begeleidster of zij het een geschikte film vindt’, zegt Mohammed Elfarissi. ‘Bij sommige films zeggen leerlingen: “Dat is helemaal niet leuk, ik ben al geweest.”’
Het VMBO Den Haag Zuid-West, locatie Escamp voorheen bekend als het Terra Collega, leidt op voor beroepen in de sectoren administratie, zorg en welzijn, en mode en kleding. Welzijnsorganisatie Mooi Escamp en scholengemeenschap Den Haag Zuid West gingen in 2002 – al voor de geruchtmakende moord op conrector Hans van Wieren begin 2004 – een overeenkomst aan voor de ontwikkeling tot een brede buurtschool. Dit betekent dat er steeds meer buurtgerichte activiteiten worden opgezet die wijkbewoners de school inhalen en omgekeerd ook leerlingen de wijk in sturen. Zo kunnen buurtbewoners er terecht voor cursussen, een beautyarrangement, eten in het buurtrestaurant en in de buurtbioscoop.

Niet opleggen
De oorspronkelijke bedoeling was dat leerlingen voor de wijkgerichte voorzieningen de directie zouden vormen. Steeds meer leerlingen zijn in de wijk actief, bijvoorbeeld met een laptop als vrijwillige pc-consulent voor ouderen in het nabijgelegen verpleeghuis. Daarnaast zijn er regelmatig wijkgerichte evenementen in de school, zoals de Arabisch filmweek, de kerstviering met wijkbewoners en het talentenfestival voor jongeren, samen met het Haagse muziekcentrum Musicon. De bioscoopdirectie draait voor het liefst nieuwe films voor verschillende doelgroepen: zowel comedy, actie- als griezelfilms.

In praktijk valt het niet mee om leerlingen op de vrije donderdagmiddag naar de buurtbioscoop te krijgen. Of de buurtbioscoop onder de leerlingen echt in grote behoefte voorziet, is nog niet helemaal duidelijk. ‘Het idee is dat de directie meer doelgroepgericht moet werken. Dan moet je wel hele leuke films hebben om die leerlingen hier te houden’, vertelt Bircan Bozbey, projectleidster vanuit Mooi Escamp in de school. ‘Het liefst het nieuwste van het nieuwste, maar die zijn nog niet in de videotheek te huur. Ze willen nu meer onbekende films gaan programmeren, niet de kaskrakers.’
De directie heeft nog een grote klus om de juiste doelgroepbenadering te kiezen en op de goede manier reclame te maken, constateert Bozbey. ‘Wij kunnen dat allemaal gaan opleggen, maar de bedoeling is dat zij zelf er achter komen. Ze mogen ook een activiteit koppelen aan de film’. Een kerstdiner voor de oudjes uit de wijk voor de film, lijkt ons wel wat, zegt Lewon Ghazar. Dat mag allemaal, zegt Bozbey. ‘Het is ook een kwestie van experimenteren, sommige dingen mogen ook best mislukken. Als ze maar onder ogen zien dat de brede buurtschool niet alles kan betalen als ze helemaal geen geld binnenhalen.’
Coaching
Voor Lewon en Mohammed is werken met de computer en internet dagelijkse kost. Ook op het VMBO is het gebruik van de informatietechnologie de gewoonste zaak van de wereld. Voor veel leerlingen behoren google-en, muziek downloaden, MSN-en tot eerste levensbehoeften. Zelfs de coaching van de directie verloopt via de pc. De leerlingen krijgen begeleiding via de website

www.mentorplace.org

van ICT-multinational IBM. Mentorplace wordt omschreven als ‘de virtuele vergaderzaal op internet’ waar leerlingen aan hun eigen mentor vragen kunnen stellen over het runnen van hun toko. In de praktijk verloopt de coaching via de uitwisseling van berichten, en beperkt zich tot een half uur per week. De directeuren Lewon en Mohammed wekken niet de indruk dat ze daar intensief gebruik van maken. ‘We vroegen: hoe kunnen we meer bezoekers trekken bij de films? De IBM-coach reageerde met het advies om filmrecensies te gebruiken bij de PR.’ De jongens kunnen ook niet goed benoemen wat ze van de coaching en het runnen van de bioscoop leren.
Bircan Bozbey vertelt: ‘Als de directie er is doen ze wel wat, maar het kost ons wel heel veel tijd om ze te begeleiden. Een directie vanuit de leerlingen die de boel trekt en leert ondernemen, is makkelijker gezegd dan gedaan. Je moet constant de vinger aan de pols houden, ze op afspraken wijzen, ze achter de pc zetten. Soms hebben ze hele leuke ideeën maar doen ze er niets mee. Volgens mij kunnen ze meer doen dan ze nu doen. Ze kunnen betere PR maken, zelf enthousiaster zijn naar de leerlingen toe.’

Mohammed Elfarissi en Lewon Ghazar zijn een jaar lang medeverantwoordelijk voor het runnen van de bioscoop. Is het ook niet wat hoog gegrepen voor leerlingen van dertien? Bircan Bozbey: ‘Voor veel leerlingen wel. Ze hebben veel begeleiding nodig. Voor de ICT-cursus moeten leerlingen bijvoorbeeld acht keer komen en kennis kunnen overdragen. Leerlingen moeten hiervoor erg serieus aan de slag. Voor muziek, dans, toneel, maar voor langdurige, cursusachtige activiteiten krijg je heel andere leerlingen.’

Winkelcentrum
Bij de school is ook een winkelcentrum gepland, waar de leerlingen ervaring op kunnen doen als verkoper en als dienstverlener. Het buurtrestaurant wordt gerund in samenwerking met de landelijke Van Harte Stichting, die verschillende buurtrestaurants heeft opgezet. Ook leerlingen worden hierbij ingeschakeld. Buurtbewoners kunnen ook gebruik van het beautyarrangement, waarbij ze worden behandeld door leerlingen van de afdeling ‘uiterlijke verzorging’.

Bij alle buitenschoolse activiteiten staan ‘levensecht leren’ en ‘sociale competenties’ centraal, zegt Bozbey. ‘Sociale vaardigheden verwerven gaat nog vooraf aan het leren ondernemen. Wij kijken bij iedere activiteit: hoe kan je de leerlingen zelf inzetten om de activiteit uit te voeren. Het gaat natuurlijk ook om het contact tussen de leerlingen en buurtbewoners. Er zijn veel vooroordelen over en weer, zodat de ouderen anders gaan denken over de leerlingen. Uit de reacties vanuit het verpleeghuis aan de overkant blijkt dat dat steeds beter gaat. Ouderen die bij het restaurant komen vragen wanneer er weer een film wordt gedraaid.’

Het artikel stond in: Zorg + Welzijn Magazine 20, 30 november 2005