Gemeenten zijn bereid om de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) op zich te nemen. Maar zij stellen daar wel voorwaarden aan. In haar onlangs gepresenteerde notitie ‘Gemeenten voor een gezonde en zelfredzame samenleving’ somt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) die voorwaarden op. De belangrijkste zijn een landelijk kader en lokale beleidsruimte, een wettelijk verankerde regie door gemeenten en het instellen van één breed en regelarm fonds voor een dienstenstelsel voor kwetsbare groepen.
Met deze notitie reageert de VNG op het advies ‘Gemeente en zorg,’ dat onlangs door de Raad voor Volksgezondheid en Zorg aan staatssecretaris Clémence Ross van Volksgezondheid, Welzijn en Sport werd aangeboden. Daarin stelde de Raad dat ongeveer twintig procent van de bestaande AWBZ-zorg kan worden overgeheveld naar de gemeenten. Jaarlijks wordt er zo’n twintig miljard euro besteed aan de AWBZ, waaruit de thuiszorg, ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg wordt gefinancierd. De RVZ stelt dat gemeenten veel beter in staat zijn dan de verzekeraars om maatschappelijke participatie van deze groepen te stimuleren. Staatssecretaris Ross liet al in haar op Prinsjesdag gepresenteerde begroting weten meer AWBZ taken aan gemeenten over te willen dragen.
De VNG onderschrijft dat gemeenten dichter bij de burger staan. ‘Gemeenten zijn dan ook de meest aangewezen overheidslaag om de handschoen op te pakken, want alleen zij zijn het best in staat om het noodzakelijke maatwerk te leveren op het gebied van wonen met zorg en welzijn voor kwetsbare groepen,’ zo schrijft de VNG.
Maar daaraan stelt de vereniging wel de nodige voorwaarden. ‘Gemeenten hebben nu al een groot aantal verantwoordelijkheden ten aanzien van deze groepen,’ zegt Cor Tilborg, lid van de directieraad van de VNG. ‘Er zijn allerlei geldstromen en stroompjes voor onder meer de Wet Voorzieningen Gehandicapten, de welzijnswet, voor maatschappelijke opvang, verslavingszorg en ga zo maar door. En al die financiële stroompjes zijn onderhevig aan aparte regels, aparte verantwoordingsstructuren, aparte accountantsverklaringen. Ons voorstel is dat we dat allemaal onderbrengen in één breed fonds, met één set regels en één accountantsverklaring. Als je pretendeert dat er maatwerk moet worden geleverd, dan moet je als gemeente ook de ruimte krijgen om je eigen accenten te leggen.’
Om te voorkomen dat er straks twee aparte indicaties komen – een voor zorgvoorzieningen die onder de landelijk gefinancierde AWBZ vallen en een voor de gemeentelijke voorzieningen – wil de VNG ook dat er een gezamenlijk loket komt waar mensen die ondersteuning nodig hebben zich kunnen melden. Daarbij zal het Rijk kaders moeten stellen en duidelijk maken wie waarvoor verantwoordelijk is, om te voorkomen dat zorgverzekeraars en overheid de kosten afwentelen op gemeentelijke voorzieningen. ‘Ik zal niet zeggen dat we daar bang voor zijn, maar we zijn er wel alert op,’ zegt Tilborg. ‘Alles wat bij de indicatiestelling voor de AWBZ over de rand valt, komt op de stoep van gemeenten terecht. Als de indicatiestelling strenger wordt of als zorgverzekeraars de kraan verder dichtdraaien, gaat het bij ons druppelen.’
