‘Op het pleintje bij ons achter word ik wel vaker achternagezeten door jongens. Daar zitten allemaal junks,’ zegt Maarten, net 10 jaar oud. De laatste scène van de dvd over discriminatie en pesten van het project ‘De Held’ van profvoetbalclub ADO Den Haag, maakt veel los bij de kinderen van groep zeven van deze basisschool. Eigenlijk praten de kinderen in de klas over pesten en discriminatie. Maar als projectleider Dennis vraagt wie er wel eens heeft meegemaakt dat er iemand wordt bedreigd, blijken de kinderen verschillende voorbeelden te kunnen geven.

‘De Held’ is een van de langst lopende maatschappelijke projecten van voetbalclub ADO Den Haag. De profclub wil ermee bijdragen aan ‘de bestrijding van pestgedrag, racisme en zinloos geweld’. De club werkt hierin samen met welzijnsstichting MOOI. Selectiespelers van de club worden op Haagse scholen ingezet om er met kinderen over te praten. ‘Zij zijn een voorbeeld voor de kinderen,’ verklaart projectleider Dennis van den Steen, ‘en leveren een belangrijke bijdrage aan het praten over normen en waarden.’

Csaba Horváth, de boomlange verdediger van ADO, zet met een stift zijn handtekening op de 32 shirts voor de kinderen van groep zeven. ‘Csaba komt uit Slowakije,’ zegt Dennis tegen de klas, ‘en vindt het eigenlijk best spannend om hier bij jullie in de klas te komen.’ ‘Ohhh, dat t-shirt lijst ik in,’ fluistert een overduidelijke ADO-fan. ‘Kennen jullie voorbeelden van pesten?’, begint Dennis de les. De kinderen kunnen daarover haarfijn vertellen. ‘Wat zouden jullie doen als er iemand wordt gepest?’, vraagt Dennis na het bekijken van het eerste deel van de dvd over pesten en discriminatie. Opvallend is dat de acteurs op de dvd de puberleeftijd al lang hebben bereikt. De kinderen van groep zeven herkennen niettemin heel goed de boodschap: je bent een held als je voor iemand opkomt, niet als je meeloopt.

Inburgeraars
Sinds dit seizoen geeft de profclub een heuse brochure in de typische ADO-kleuren (groen-geel) uit: ‘ADO Den Haag is voor iedereen, sociaalmaatschappelijke activiteiten seizoen 2009-2010’. Daarin is uitgebreid de sociaalmaatschappelijke missie van de club beschreven, de organisatorische inbedding en natuurlijk de ruim twintig verschillende projecten van de club. Er zijn projecten voor inburgeraars, werklozen, voor jeugd en jongeren, achterstandskinderen, kinderen met te weinig speelruimte, overgewicht of een ernstige ziekte als kanker. Aan de binnenkant van de brochure prijken de ‘maatschappelijke partners’ van ADO: Welzijnsstichting Mooi, woningstichting Staedion, Ernst&Young en andere. ‘We zijn al jarenlang de meest actieve club op sociaalmaatschappelijk gebied. Sinds dit jaar willen we dat ook meer uitdragen, omdat we zien wat de club teweegbrengt bij mensen,’ zegt Arne Meerman, accountmanager bij ADO Den Haag. ‘Onze insteek – “ADO Den Haag is voor iedereen” – willen we letterlijk naar de mensen brengen. We zijn het buurthuis voor de regio, daar wil je bij horen. Wij en onze spelers hebben een voorbeeldfunctie.’

Natuurlijk, het levert ook naamsbekendheid op, en sponsors die zich willen binden aan een club met een sociaalmaatschappelijke functie. Het mes snijdt aan twee kanten. Meerman geeft een voorbeeld: Azivo Zorgverzekeraar sponsort dit jaar de club en heeft belangstelling voor steun aan de gezondheidsprojecten. Maar de betrokkenheid van ADO gaat verder. De club zelf heeft de regie over alle projecten. De uitvoering vindt plaats in en rond het – nieuwe – stadion. Sponsors en partners worden ingezet om bijvoorbeeld een baan te vinden voor mensen die meedoen aan het werklozenproject ‘Niemand buitenspel’. Bovendien heeft ADO zich er een paar jaar geleden, toen de gemeente onder voorwaarden een lening verstrekte aan de club, aan gecommitteerd om ‘voor een x-bedrag sociaalmaatschappelijke activiteiten uit te voeren.’ Nu geeft de club daar rond de 700.000 euro aan uit, op een omzet van 14 miljoen.

Boodschappendienst
De meeste profclubs in Nederland hebben inmiddels hun eigen sociaalmaatschappelijke projecten. FC Twente is een van de eerste die daarmee ook publicitair de boer op is gegaan. Het van oorsprong Twentse welzijnsproject ‘Scoren in de wijk’ is een heus voorbeeldproject in den lande. FC Twente heeft in dit project de wijken Berflo Es (Hengelo) en Twekkelerveld en Velve-Lindenhof (Enschede) ‘geadopteerd’ en steunt er projecten die de betrokkenheid van mensen bij hun wijk moeten vergroten. Bijvoorbeeld met een boodschappendienst voor ouderen, scholing aan voortijdige schoolverlaters en gezondheidsprojecten.

Bij FC Twente is Drees Kroes initiatiefnemer van allerlei projecten die vallen onder ‘Scoren in de wijk’. ‘Sommige dingen doe je gewoon omdat je ze prachtig vindt’, zegt hij. Kroes legt de contacten, maakt de plannen – ‘dat heb ik in mijn werkzame leven bij de gemeente ook gedaan’. Samen met het bestuur zoekt hij partners erbij die kunnen meewerken aan een project. ‘Wij spelen als club een stimulerende en aanvullende rol,’ benadrukt Kroes. ‘Als ik langs een speeltuin loop en zie dat kinderen er willen voetballen, denk ik: waarom kun je hier niet een leuk toestel plaatsen? Zo’n muur waar je op gekleurde vlakken kunt schieten en er punten voor krijgt.’ Dat idee heeft Kroes door een partner laten ontwikkelen tot een ‘interactieve voetbalmuur’. ‘De muur wordt nu ook aan het buitenland verkocht,’ zegt hij.
Het is volgens Kroes een kwestie van goede ideeën en goede contacten. Door gebruik te maken van de contacten van FC Twente en de daaraan verbonden onderwijsinstellingen en bedrijven, worden bijvoorbeeld werkloze jongeren geplaatst, projecten gefinancierd en knowhow gebruikt. En behalve de gemeente weet de club ook het ministerie van VROM te bereiken: ‘Het halve kabinet is al hier geweest. Van het ministerie heeft de gemeente Hengelo subsidie gekregen toen we met “Scoren in de wijk” begonnen en het als voorbeeldproject is gelanceerd.’

Deuren openen
Anders dan ADO Den Haag, is FC Twente niet direct de uitvoerder, maar vooral initiator van projecten. De club organiseert, sluit samenwerkingsovereenkomsten en verbindt zijn clubnaam aan projecten. De raad van commissarissen en het management van FC Twente stellen zich er vervolgens achter. ‘Het idee is om mensen om je heen te verzamelen die kennis hebben en deuren kunnen openen,’ zegt Gerard Oude Vrielink, secretaris van stichting Scoren in de wijk en lid van de raad van commissarissen van FC Twente. Hij doelt op de rol van de partners van FC Twente, zoals ROC Twente, Saxion Hogescholen en de Universiteit van Twente, maar ook die van zorgverzekeraar Menzis en woningcorporaties. ‘Wij willen een platform zijn waar we mensen en ideeën samenbrengen. Dat is de toegevoegde waarde van FC Twente. We gaan niet op de stoel van andere organisaties zitten of de verantwoordelijkheid naar ons toe te halen. Die ligt bij de gemeente en bij organisaties die de projecten uitvoeren. Wij helpen: we jagen ideeën aan en we ondersteunen.’

Zowel Kroes als Oude Vrielink zijn ervan overtuigd dat de visie van de club de basis is voor succesvolle samenwerking in welzijnsprojecten. FC Twente heeft vijf jaar geleden zijn visie vastgelegd, met daarbij drie pijlers: voetbal, ambiance en solidariteit.

Schoolverlaters
Eén van de projecten waar FC Twente haar naam aan verbindt is ‘Scoren met scholing’. Voortijdige schoolverlaters van 16 tot 23 jaar krijgen op het oefencomplex van FC Twente een cursus van tien weken. Daarin gaat het om zelfvertrouwen kweken, motivatie, kansen ontdekken en met behulp van een casemanager een baan vinden. Het project wordt uitgevoerd door ROC Twente. Volgens docent Martin van den Berg is de club een zeer stimulerende factor voor de jongeren. ‘Ze komen de spelers tegen op het complex, we gaan naar wedstrijden en de jongeren lopen stage binnen de organisatie van de club. Dat is voor hen een stuk motiverender dan de schoolbanken. Maar we knallen ook hard tegen ze in. De meeste jongeren zijn helemaal zat van de hulpverlening en weten precies welke politiek correcte antwoorden ze moeten geven. Daar moet je doorheen kunnen prikken. Wij zien dat het groepssysteem erg positief werkt, want ook ongemotiveerde jongeren worden meegetrokken. Het korte tijdsbestek, tien weken, werkt prima: ze moéten werken, anders liggen ze eruit.’

Kaartverkoop
En wat levert die maatschappelijke betrokkenheid en al dat welzijnswerk de profclub op? ‘Eén van onze doelstellingen concreet maken, want we willen integraal denken en handelen,’ zegt FC Twente-commissaris Oude Vrielink. ‘De club kan een bindende factor zijn in de regio. Wij moeten van binnenuit bruggen bouwen. Bovendien vinden wij het belangrijk dat spelers een andere kant van de samenleving zien.’

Dat contact van spelers met de ‘echte wereld’ is ook voor ADO Den Haag een achterliggende gedachte. ADO gaat zelfs zo ver dat alle spelers contractueel verplicht worden een deel van de tijd te besteden aan sociaalmaatschappelijke projecten. ‘Goede beeldvorming levert uiteindelijk ook meer kaartverkoop op, zegt Arne Meerman. ‘Wij zien dat de tribunes zich de laatste jaren weer vullen met kinderen en opa’s.’
‘Ik denk zeker dat goodwill belangrijk is,’ zegt Kroes. ‘Kijk je bijvoorbeeld naar het enthousiasme van de gemeente over ons overgewichtproject, dan werken onze projecten zeker ook voor ons imago.’

Agressieveling
Horváth, de voorstopper uit Slowakije, torent hoog boven de bovenbouwscholieren uit tijdens het potje voetbal op het schoolplein. De kinderen, jongens en meisjes, vinden het geweldig om met een echte profvoetballer van de grote club te ballen. De dvd van project ‘De Held’ heeft indruk gemaakt op de leerlingen. Vooral de laatste scene, waarin een donkere jongen met een mes wordt gestoken omdat hij een agressieveling in de weg loopt. Is het een idee om dit antidiscriminatieproject op middelbare scholen uit te voeren? Daar zitten immers veel ADO-fans en jongeren die van dit onderwerp wel iets kunnen opsteken. ‘Lastig’, zegt projectleider Dennis van den Steen. ‘Dan moeten we een andere dvd maken. De basisschoolkinderen hebben de leeftijd waarop ze voor hun eigen voetbalclub kiezen.’

Aan het eind van het schoolbezoek mogen de kinderen vragen stellen aan ADO-verdediger Csaba Horváth. ‘Wat mag je niet eten? Wat doe je in je vrije tijd? Wat is je lievelingskleur?’ ‘Pizza en cola’, glimlacht de voetballer. ‘En ik ga graag naar de bioscoop en mijn lievelingskleuren zijn natuurlijk groen en geel, de ADO-kleuren!’

Dit artikel staat in Zorg + Welzijn Magazine nummer 4, april 2010.