De inwoner die zich ergert aan de saaie gemeentebloembakken zorgt met andere bewoners uit de straat voor een vrolijker alternatief. Dorpsbewoners exploiteren zelf een zwembad omdat de gemeente het niet meer kan betalen. Of organiseren hun eigen buurtbus, sportaccommodatie, duurzame energie of ontmoetingsplek. Burgerkracht leidt niet zelden tot vernieuwingen op het terrein van zorg en welzijn, zoals het Thomashuis en de Herbergier. En zelfs tot ondernemingen met een sociaal doel: restaurants en winkels waar uitsluitend mensen met een handicap werken.
Daniël Kruithof, projectleider ‘Burgerkracht’ bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, kent talloze initiatieven van burgers die leidden tot verbeteringen van de leefomgeving en tot oplossing voor problemen die de overheid niet (meer) zelf kan oplossen. Hij beschrijft er een aantal in ‘De vitaliteit van de samenleving’. Deze VNG-nota stimuleert gemeenten beter gebruik te maken van ‘de energie in de samenleving’ en hun beleid vaker te baseren op burgerkracht.
Wanneer de overheid burgerparticipatie stimuleert en een beroep doet op de eigen verantwoordelijkheid van burgers, wordt dat door sceptici nogal eens gezien als een mogelijkheid om flink te bezuinigen: weg met de verzorgingsstaat. Volgens Kruithof is het echter steeds meer de wens van burgers zelf om de regie in eigen hand te nemen en zelf oplossingen te vinden voor maatschappelijke problemen.
‘Gebruikmaken van burgerkracht is een tijdgeest en niet alleen een geldkwestie. Ik zie de verzorgingsstaat als een historisch intermezzo. Blijkbaar hoorde het een tijdlang bij onze cultuur om het zo te doen. Maar burgers realiseren zich steeds meer dat die verzorgingsstaat uit eindelijk ten koste gaat van hun eigen individuele invulling. Zij willen de regie terug over hun eigen leven en willen eigen oplossingen voor de problemen waar ze mee te maken krijgen.’
Lees meer in Zorg + Welzijn Magazine van mei 2013
Jammer dat dhr. Kruithof niet een wat genuanceerder geluid laat horen. Dat sommige burgers meer en zelf het willen regelen is bekend. Het gaat echter om een groep mensen die zich in het gewone leven ook goed kunnen redden omdat ze horen bij de bovenlaag van de maatschappij. Ze zijn er toe in staat omdat ze de middelen,intellectuele bagage en netwerk, hebben om dit soort zaken voor elkaar te krijgen. Er is echter ook een grote groep die het met minder moet stellen. Deze wordt vergeten of een gebrek aan eiogen verantwoordelijkheid verweten. Mensen zoals ik worden al snel weggezet als sceptici. Echter ik bevind me in goed gezelschap van gerenommeerde mensen zoals Evelien Tonkes, hoogleraar UVa Amsterdam, en anderen die in een kritisch stuk in de NRC van zaterdag 11 mei 2013 de nodige twijfels uitten bij deze ingeslagen weg. Met name als het gaat om de continuïteit om bijvoorbeeld een buurthuis te besturen enzovoorts zijn de nodige vraagtekens te zetten. Ik zie het als een reflex van de overheid om iedereen die kritisch is weg te zetten om zodoende de trein verder te laten rijden. Een gemiste kans om het beleid juist toegankelijker te maken voor een ieder.