eHealth – het gebruik van (mobiele) digitale informatie- en communicatietechnologieën in zorg en preventie -, lijkt een goede strategie om de problemen het hoofd te bieden. Het kan op veel manieren worden ingezet; als informatieverstrekking, online therapie, zorg op afstand of zelfmanagement bij chronische ziekte, eventueel gecombineerd met persoonlijk contact. Maar het kan ook gaan om zelfhulpprogramma’s die via het internet of als app te gebruiken zijn. eHealth geeft de gebruiker meer onafhankelijkheid, eigen regie en mogelijkheden voor communicatie en sociale cohesie. Andere pluspunten zijn het grotere bereik, de 24-uurs beschikbaarheid, de lage kosten, de mogelijkheden tot zelfzorg, het kunnen overbruggen van geografische afstand en de mogelijkheid om anoniem te blijven. Maar er kleven ook risico’s aan het gebruik van eHealth.

Niet vaardig

‘eHealth kan leiden tot meer ongelijkheid in de zorg en toenemende gezondheidsverschillen tussen mensen in kwetsbare omstandigheden en anderen’, zegt Bolman. ‘Denk aan chronisch zieken, ouderen, laagopgeleiden, mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen. Deze mensen zijn vaak kwetsbaar in hun gezondheid. Daarom moeten we eHealth goed ontwikkelen en inzetten. Velen zijn niet vaardig genoeg in het vinden en gebruiken van digitale gezondheidstoepassingen en veel eHealth-toepassingen sluiten onvoldoende aan bij hun lees- en digitale vaardigheden. Ook kan de toepassing te ingewikkeld zijn of moeilijk te begrijpen. Bovendien is er een grote groep met beperkte gezondheidsvaardigheden. En het is de vraag of eHealth toepassingen ook hier voldoende rekening mee houden. Terwijl deze zaken wel essentieel zijn om de juiste mensen te bereiken en te ondersteunen.’
Buiten de boot
‘Kortom: deze kwetsbare groepen hebben meer ondersteuning en zorg nodig dan anderen. Zij profiteren minder van de huidige interventies op het vlak van leefstijl en zelfmanagement, maken minder gebruik van eHealth-toepassingen en gaan naar verwachting vaker buiten de boot vallen als eHealth een grotere plaats inneemt in ons zorgstelsel. Terwijl ze juist zouden kunnen profiteren van eHealth.’

Leerstoel

Mede om deze kwetsbare groepen de aandacht te geven die ze verdienen, is bij de Open Universiteit de leerstoel eHealth-toepassingen onder kwetsbare groepen in het leven geroepen. Bolman: ‘Mijn team en ik concentreren ons op het verbeteren van het bereik en gebruik van eHealth-toepassingen onder deze groepen: toepassingen om gezondheid te bevorderen en zelfmanagement en zelfredzaamheid te vergroten, al dan niet gecombineerd met directe zorg door een zorgverlener. Denk aan zelfhulp-stoppen-met-roken-apps, online modules om vermoeidheid te verminderen of slimme technologie in huis die dementerende ouderen ondersteunt bij ADL-activiteiten. Om deze kwetsbare groepen beter te bereiken gaan we meer illustraties, animaties en beeldmateriaal gebruiken. Ook willen we ons richten op innovatieve toepassingen als virtual reality, chatbots en gaming elementen, de doelgroepen betrekken bij de ontwikkeling ervan en ze bij hen uittesten.’

Oratie + symposium

Op vrijdag 25 januari 2019 houdt prof. dr. Catherine Bolman haar inaugurele rede “eHealth-toepassingen bij kwetsbare groepen”. Voorafgaand wordt het symposium “eHealth: inzichten en uitdagingen” gehouden, met lezingen over eHealth toepassingen binnen de publieke en geestelijke gezondheidszorg en het veranderende ziekenhuislandschap.
Het symposium en/of de oratie bijwonen? Meld je aan

Wil je meer leren over eHealth toepassingen in zorg en preventie? De Open universiteit biedt speciaal voor zorgverleners een nieuwe cursus op dit gebied.