‘Een gedwongen opname is een ingrijpende gebeurtenis en heeft een negatieve invloed op het beloop van psychiatrische klachten. Iedereen is erbij gebaat om een gedwongen opname te voorkomen, zolang dit de patiënt en omgeving niet schaadt.’ Dat zegt Mark de Jong, psychiater bij het Erasmus Mc. ‘Wij hebben dertien onderzoeken bestudeerd die afgelopen jaren zijn gedaan naar middelen die dwangopnames bij volwassen psychiatrische patiënten moeten verminderen. Hieruit blijkt dat het crisisplan het meest effectief is. Zo’n plan kan bij 23 procent van de patiënten een gedwongen opname voorkomen. Dit inzicht is belangrijk voor patiënten en behandelaren, maar ook voor de maatschappij. Want de tolerantie voor deze mensen neemt af en de druk om zo min mogelijk dwang toe te passen neemt toe, terwijl het aantal dwangopnames stijgt.’

Mensen met psychische problemen kunnen niet de hulp krijgen die ze nodig hebben. Daarom belanden ze onnodig in een zorginstelling of blijven ze daar te lang. Dit blijkt uit het conceptrapport ‘Medisch noodzakelijk verblijf in de geneeskundige ggz’ van het Zorginstituut Nederland. Lees meer >>

Dwangopname

Een crisisplan wordt opgesteld door de psychiatrische patiënten en hun behandelaars. Samen beschrijven zij welke signalen aantonen dat het mis dreigt te gaan. Daarnaast wordt in het plan vermeld wat de patiënt zelf, samen met naasten en de behandelaar, kan doen om een crisissituatie te voorkomen. De Jong: ‘Andere middelen dan een crisisplan blijken niet of nauwelijks te werken.’ Programma’s om de therapietrouw te verhogen zijn bijvoorbeeld niet effectief. Net als een voorwaardelijke machtiging, waarbij de patiënt onder bepaalde voorwaarden thuis mag blijven. De Jong: ‘Dit betekent niet dat deze middelen bij individuele patiënten niet bruikbaar zijn, maar ze verminderen het aantal gedwongen opnames niet. We hebben in ons onderzoek wél aanwijzingen gevonden dat naast het crisisplan mogelijk ook het beter organiseren van de bestaande zorg voor patiënten met ernstige psychiatrische aandoeningen dwangopnames kan voorkomen.’

Eigen regie

Een ander voordeel van een crisisplan, is dat patiënten zich bewuster worden van hun psychische klachten en hun gedrag en daar beter mee om leren gaan. Als voorbeeld geeft De Jong aan dat er patiënten zijn die minder goed slapen voordat ze een psychose krijgen. ‘Door hier tijdig op in te spelen kan een psychose én een eventueel gedwongen opname worden voorkomen. En door vooraf met de patiënten te bespreken wat hun wensen zijn in een crisissituatie, hebben ze zoveel mogelijk eigen regie.’