Voor het onderzoek ‘Met pensioen als vrijwilliger?’ werden ruim 150 zorgorganisaties en 33 stichtingen voor ouderenwelzijnswerk benaderd. Bijna een derde van de instellingen nam deel. ‘Daaruit blijkt wel dat het onderwerp leeft’, denkt Jolanda Elferink. Als projectleider Informele zorg (MOVISIE) voerde ze het onderzoek uit, samen met Cecil Scholten van Vilans.

De groep actieve ouderen speelt een steeds grotere rol binnen maatschappelijke organisaties. Uit onderzoek van het Centraal Bureau van de Statistiek (2008) onder 75-jarigen bleek dat 23 procent van de ouderen actief is in het vrijwilligerswerk. Daarnaast is 12 procent actief binnen andere vormen van informele zorg, zoals mantelzorg. Elferink: ‘Het aantal actieve 75-plussers groeit. De maatschappelijke rol die zij spelen, wordt steeds belangrijker. Dat betekent ook dat de dienstverlenende rol van organisaties soms op gespannen voet staat met de behoefte van ouderen om te participeren.’

Belemmeringen
Uit het onderzoek Van Elferink en Scholten blijkt dat de inzet van oudere vrijwilligers niet tot problemen hoeft te leiden. Ruim een vijfde van de zorgorganisaties en een derde van de welzijnsstichtingen voor ouderen lopen daar in ieder geval niet tegenaan. Maar een kwart meldt dat driekwart van de ouderen fysieke beperkingen heeft die de uitvoering belemmeren. Ook signaleert 14 procent van de zorgorganisaties dat meer dan de helft van de ouderen zodanige beperkingen heeft, dat ze hun werk niet meer aankunnen. En dat leidt soms tot flinke incidenten. Zo kwamen het Deventer Ziekenhuis en Slotervaart Ziekenhuis enige tijd geleden in het nieuws, toen ze oudere vrijwilligers ontsloegen. Die zouden niet meer goed functioneren. Het ziekenhuis in Deventer stelde vervolgens een leeftijdsgrens in en wilde het aantal oudere vrijwilligers terugbrengen. Staatssecretaris Bussemaker sprak hierop van leeftijdsdiscriminatie.

Draagvlak
Organisaties gaan heel verschillend met die beperkingen om, schetst Elferink. ‘Sommige kijken of ze oude vrijwilligers elders een plek kunnen bieden. Ze zoeken naar oplossingen, maar niet altijd even creatief. Een deel van de organisaties durft het gebrekkige functioneren van de ouderen niet ter sprake te brengen. De meesten hebben er geen duidelijk beleid voor. Daarbij is het draagvlak van het management belangrijk, maar dat draait vaak om het onderwerp heen.’
Instellingen moeten juíst beleid maken voor vrijwilligerswerk met ouderen. ‘Vanuit het project “Zorg beter met vrijwilligers” komt het advies dat een instelling een verbeterteam nodig heeft om de inzet van oudere vrijwilligers in alle lagen van de organisatie te omschrijven. Instrumenten voor de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers moeten nog worden ontwikkeld.’

Isolement
Elferink vindt niet dat instellingen een leeftijdsgrens moeten stellen. ‘Ze moeten natuurlijk wel het functioneren van de oudere vrijwilliger volgen’, zegt ze. ‘Voor de vrijwilligers is het van grote betekenis dat ze nog actief zijn. Mensen lopen boven hun 75ste eerder risico in een isolement te komen. Hun netwerk wordt kleiner, ze gaan vaak kleiner wonen en ze verliezen bijvoorbeeld hun partner. Hun maatschappelijke participatie neemt af, waardoor het vrijwilligerswerk vaak veel voor hen betekent.’
Volgens de projectleider moet nog beter worden onderzocht hoe de ondersteuning van oudere vrijwilligers is te regelen. ‘Instellingen kunnen ouderen veel beter begeleiden door formele en informele gesprekken te voeren. Ook kunnen ze zo nodig een andere rol binnen de organisatie krijgen. En als het echt niet meer gaat, is het belangrijk om goed afscheid te nemen. Daarna kunnen de oud-vrijwilligers ook nog bij de organisatie betrokken blijven. Bijvoorbeeld door ze informatie te sturen en ze uit te nodigen bij evenementen als kerstetentjes.’

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.

Bron: Foto: Stock.xchng