‘In voor Mantelzorg’ is een landelijk programma waarbij tachtig zorgorganisaties in 2014 en 2015 hebben gewerkt aan betere samenwerking tussen professionals en mantelzorgers. In de eindrapportage ‘In voor Mantelzorg: samen sterker in zorg en ondersteuning’, wordt het programma geëvalueerd. Dit zijn de geleerde lessen:

Voorkom vooroordelen over samenwerken met mantelzorger

Soms zijn er allerlei bezwaren en beren op de weg die een samenwerking tussen professionals en mantelzorgers in de weg staan. Het helpt om elkaar te inspireren over hoe de samenwerking eruit kan zien en wat ieders rol daarin is. Dit voorkomt dat mantelzorgers én professionals voor elkaar gaan invullen wat wel en niet kan. Zoals: familie heeft nooit tijd of overbelaste mantelzorgers moet je met rust laten.

Spreek dezelfde taal

Professionals en mantelzorgers spreken niet altijd dezelfde taal. Hierdoor verstaan ze elkaar niet goed en soms roept bepaald taalgebruik ook emoties en weerstand op bij mantelzorgers. Woorden als mantelzorgers ‘inzetten’ of ‘inschakelen’ en zelfs ‘erbij betrekken’ doen bij mantelzorgers de wenkbrauwen fronsen. Hoezo moeten zij worden ingezet, ingeschakeld of betrokken? Dat zijn ze toch al lang. Het was juist de zorg die betrokken wordt.

Zorg dat iedereen meedoet

Het versterken van de samenwerking met mantelzorgers is niet alleen een zaak van de zorgmedewerkers, maar organisatie breed. Hoe is de ontvangst van mantelzorgers? Kunnen ze er met vragen terecht? Hoe stemmen behandelaren de zorg af en geven ze mantelzorgers de ruimte om zelf de zorg ter hand te nemen? Geven bestuurders rugdekking aan medewerkers die samen met cliënten en mantelzorgers afspraken maken? Bestuurders en managers kunnen in de organisatie de verschillende medewerkers stimuleren en twijfelaars over de streep trekken.

Neem de tijd voor deze cultuurverandering

Sommige zorgmedewerkers ervaren de betrokkenheid van familie als bemoeienis of willen hun werk niet uit handen geven. Samenwerken met mantelzorgers vraagt een andere manier van denken, je moet anders naar elkaar kijken en met elkaar in gesprek gaan. Sommige professionals doen dit van nature, anderen hebben hier meer moeite mee. Dat is een cultuurverandering die tijd nodig heeft.

Gooi het ‘gedoe’ op tafel

Bij een verandertraject als ‘In voor Mantelzorg’ komt veel ‘gedoe’ naar boven. Allerlei praktische bezwaren en vragen over wat wel en niet kan in de samenwerking. Het is belangrijk om dit ‘gedoe’ boven tafel te krijgen en met elkaar te bespreken. Niet een keer, maar telkens opnieuw. Het ‘gedoe’ heeft vaak te maken met het om bewust, rationaal en bedrijfsmatig denken versus gevoelens en gevoeligheden waardoor je je laat leiden in je handelen. Beide kanten moeten bespreekbaar zijn om de samenwerking te laten lukken.

Weet welke professionals ook zelf mantelzorger zijn

Het is een voordeel wanneer zorgmedewerkers zelf ook mantelzorger zijn. Ze kunnen zich makkelijker inleven in de wensen en behoeften van mantelzorgers en ook hun collega’s daarvan bewust maken. Voor medewerkers die mantelzorgtaken vervullen, is het belangrijk dat hun organisatie werkt met een mantelzorgvriendelijk personeelsbeleid.