Drugspreventie bij jongeren moet vernieuwd worden. Dat wil het ministerie van Volksgezondheid, welzijn en sport. ‘De aanpak drugsgebruik onder jongeren richt zich momenteel vooral op het voorkomen van gezondheidsincidenten’, zegt Ferry Goossens, Projectleider Uitgaan, Alcohol en Drugs bij het Trimbos-instituut. Met gezondheidsincidenten bedoelt hij jongeren die op de EHBO of op de spoedeisende hulp komen vanwege hun drugsgebruik. In 2017 waren er volgens de Monitor Drugsincidenten 5.117 drugsincidenten en dit is onderschatting van het werkelijke aantal. Van de patiënten die vanwege hun drugsgebruik op de EHBO of de spoedeisende hulp komen is 48 procent jonger dan 25 jaar.

Begin nooit

De nieuwe aanpak moet zich gaan richten op het voorkomen van drugsgebruik in het algemeen. Om hiertoe te komen onderzoekt het Trimbos-instituut nu eerst welke factoren ervoor zorgen dat jongeren geen drugs gebruiken, zelfs als hun omgeving dat wel doet. ‘Er is in de literatuur al veel bekend over het beginnen met drugsgebruik’, vertelt Goossens. ‘Dit gaan we op een rijtje zetten en aanvullen met informatie uit gesprekken met experts en jongeren zelf.’

Beschikbaarheid

Alleen de factoren die van invloed zijn op het niet-gebruiken van drugs zijn nog niet genoeg om te voorkomen dat jongeren beginnen met drugsgebruik. ‘We zijn opzoek naar factoren waar we met een interventie invloed op uit kunnen oefenen. We weten bijvoorbeeld al dat beschikbaarheid van drugs van invloed is op het al dan niet gebruiken ervan, maar daar kunnen wij weinig aan doen. Dat ligt bij justitie en veiligheid.’

Klassikaal werkt niet

Omdat er al het een en ander bekend is over wat helpt bij drugspreventie, kan Goossens al een hypothese uitspreken. ‘Attitudes van jongeren over drugs zijn ook van invloed op het starten met drugsgebruik. Dat zijn zaken waar je met een interventie iets mee kan.’ Alleen niet via voorlichting in het voortgezet onderwijs. ‘Daarmee bereik je een vrij grote groep, terwijl maar een klein deel daarvan drugs gebruikt. Dat werkt niet, weten we al uit eerder onderzoek. Daar gaan we dus niet op in zetten.’

Interventie testen

Als het Trimbos-instituut een overzicht heeft van welke factoren ervoor zorgen dat jongeren geen drugs gebruiken, gaan ze ‘een zestal kleine interventies’ ontwikkelen. Goossens: ‘Daarmee kunnen we toetsen of onze resultaten in de praktijk ook effect hebben. Als ze geen effect hebben, stoppen we ook met het ontwikkelen van deze interventie.’

Voorkeur voor sensaties

Hoewel het misschien onwaarschijnlijk lijkt dat er géén effectieve interventie op het starten van drugsgebruik bestaat, houdt Goossens de optie open. ‘Er zijn namelijk een hoop factoren die wel van invloed zijn op het starten van drugsgebruik, maar waar we met een interventie weinig aan kunnen doen. Sociaal economische omstandigheden en geslacht bijvoorbeeld zijn van invloed op drugsgebruik, maar ook daar kunnen we met een interventie weinig aan doen. Het is dus echt zoeken naar de juiste knoppen om aan te draaien, dat is minder eenvoudig dat het lijkt.’