Op basis waarvan we mensen helpen is niet altijd duidelijk. Er zijn verschillende theorieën om dit sociale gedrag te verklaren. We helpen mensen die ons genetisch gezien het meest nabij zijn om onze genen zo te beschermen (evolutiepsychologie). We helpen omdat het ons iets oplevert (sociale uitwisselingstheorie), maar we helpen ook uit empathie, als we ons in de hulpvrager kunnen verplaatsen en hun emoties op dezelfde manier beleven (empathie-altruïsmehypothese).

Efficiënt mensen helpen

Hoe wil jij helpen? Binnen de hulpverlening moet je voortdurend keuzes maken. Welke onderdelen van het verhaal van je cliënt vind je belangrijk? Is er een methodiek die het beste past? Ga je andere professionals inschakelen? De samenleving bepaalt grotendeels hoe wij denken over hulp geven. Iedereen heeft in gelijke mate recht op hulp, maar in onze samenleving is de behoefte aan hulp alleen groter dan de financiële mogelijkheden voor hulp. Daarom klinkt de roep om efficiënt te werken.

Nummer

Die instelling kan in strijd zijn met jouw waarden als hulpverlener. Wanneer jouw hulpverlening alleen gebaseerd is op abstracte normen en logische argumenten, dan kan er een afstand ontstaan tussen jou en je cliënt. De hulpvrager dreigt een nummer te worden en jij als hulpverlener een radertje in de organisatie. Jij vindt de zorg misschien geen handeling om mensen zo snel mogelijk weer zelfredzaam te maken, maar eerder een onderdeel van het leven waarin ieder mens kwetsbaar is.

Mensen helpen vanuit compassie

Je kan vanuit verschillende uitgangspunten helpen. Helpen vanuit compassie is helpen vanuit medeleven. Deze hulp gaat uit van het idee dat de ander net zo is als jijzelf, alleen met op dit moment iets meer belemmeringen. Wanneer je iemand wil helpen zijn eigen mogelijkheden te vergroten, uitgaan van de kracht en de eigen verantwoordelijkheid van de cliënt, is een houding van compassie een basisvoorwaarde.

Helpen vanuit een religie

Alle grote wereldreligies spreken over compassie of barmhartigheid: de intentie tot helpen. De islam definieert barmhartigheid als onzelfzuchtige zorgzaamheid. In de boeddhistische visie is helpen een goede zaak, omdat het bijdraagt aan het beëindigen van het lijden van alle mensen. De Joodse religie spoort aan om rechtvaardig te handelen en ieder tot zijn recht te laten komen. Het christendom legt de nadruk op de dienende liefde voor de naaste in nood.

Helpen vanuit humanistische overtuiging

het humanisme is een manier van leven waarbij de mens centraal staat. Het is belangrijk dat mensen zelf zin en vorm geven aan hun leven op de manier waar hij zelf achter staat. Dit wordt zelfbeschikking genoemd. Voor een humanist staat het geloof in de goedheid van de mensheid centraal.

Helpen ‘van huis uit’

Als je iets doet omdat je dat vanuit je opvoeding hebt meegekregen spreken we over de invloed van je socialisatie. Als je ouders helpend zijn ingesteld is de kans groot dat jij helpen ook belangrijk vindt. Het is goed om na te denken over de vraag welke waarden, normen en motieven je vanuit je socialisatie hebt meegekregen werkelijk bij jou passen.

Mensen helpen uit ervaring

Als je zelf iets hebt meegemaakt wat indruk op je heeft gemaakt, ben je vaak goed in staat om je in anderen in te leven. Levenservaringen zorgen ervoor dat je empathie kunt tonen en dat je levenswijsheid hebt opgedaan.  Zeker als je eigen ervaringen moeilijk of misschien zelfs traumatisch waren. Helpen omdat je zelf dingen hebt meegemaakt, kan een goede reden zijn om als sociale professional te werken. Maar je moet wel bedenken dat het helpen van anderen geen manier is om je eigen problemen te ontlopen of aan je eigen problemen te werken.