Evelien Tonkens, Loes Verplanke, Jan Willem Duyvendak en Marianne van Bochove, de schrijvers van het boek ‘Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten?’, geven de volgende aanbevelingen:

Houd rekening met voorwaarden voor samenwerking

De verschuiving naar vrijwillige inzet betekent niet simpelweg het overhevelen van taken. De professional verdwijnt nooit helemaal uit beeld, hij begeleidt en ondersteunt vrijwilligers en neemt het soms weer over als het mis dreigt te gaan. De verantwoordelijkheid en beslissingsbevoegdheid van vrijwilligers in de samenwerking zijn per situatie weer anders. Een samenwerking waarbij vrijwilligers vrijwel alle taken van de professional overnemen, kan eigenlijk alleen wanneer er voldoende ervaren mensen beschikbaar zijn, die persoonlijk redelijk stabiel en gezond zijn, een sterke buurtbinding hebben en over veel tijd beschikken. Een voorwaarde is ook dat het om werk gaat dat niet aan strakke wettelijke kaders of professionele richtlijnen is onderworpen. Hoe dan ook is in iedere vorm van vrijwillige inzet de continuïteit van de inzet van vrijwilligers en professionals een voorwaarde. Bij een groot verloop weten vrijwilligers en professionals niet wat zij aan elkaar hebben.

Zorg- en welzijnswerkers nemen het idee dat ze zichzelf overbodig moeten maken, soms te braaf over. Terwijl het zou moeten gaan over de andere rol die professionals op zich nemen. Lees hier het interview met Evelien Tonkens >>

Investeer in omgang met vrijwilligers

De omgang met vrijwilligers vraagt om een ander soort emotionele arbeid dan professionals gewend zijn, menen de onderzoekers. Vrijwilligers zijn geen collega’s, ook al doen ze soms dezelfde taken. Ze zijn ook geen cliënten, hoewel de scheidslijn bij kwetsbare vrijwilligers soms dun is. Dit is voor veel professionals een zoektocht. Het is belangrijk dat professionals en de organisaties waar zij werken de begeleiding van en het contact met vrijwilligers serieus nemen en als deel van hun werk gaan zien. Maak taakomschrijvingen, wees er van verzekerd dat vrijwilligers voldoende tijd en competenties hebben en bied ruimte voor eigen invulling en initiatief.

Heb oog voor motieven van vrijwilligers

Een organisatie die oog heeft voor de verschillende motieven van vrijwilligers en daar beleid op ontwikkelt, zal de positieve effecten ervan terugzien in de samenwerking tussen de vrijwilligers onderling en met professionals, stellen de auteurs. Nu overheerst de gedachte dat vrijwilligers vooral gericht zijn op persoonlijke vooruitgang (iets leren, nieuwe ervaringen opdoen, mogelijk een betaalde baan vinden). Er is te weinig aandacht voor andere motieven als de zoek naar gemeenschap, een groep, gezelligheid, terwijl de onderzoekers deze motieven vaak terugzagen.

Wat bindt vrijwilligers?

Professionals kunnen vrijwilligers het gevoel geven dat ze erbij horen en ertoe doen. Zij spelen een belangrijke rol bij het creëren van een goede sfeer en een gezamenlijke teamgeest waardoor vrijwilligers langer willen blijven. Niet alle professionals hebben een uitnodigende houding naar vrijwilligers. Sommigen stellen zich afwachtend of zelfs defensief op ten aanzien van vrijwilligers. Ze zijn vrijwilligersmoe, hebben slechte ervaringen opgedaan of zijn bang hun baan te verliezen. Zorg ervoor dat er aandacht voor elkaar is en dat vrijwilligers merken dat ze erbij horen. Dit is vooral voor gemeenschapszoekende vrijwilligers belangrijk.

Wie luistert er naar vrijwilligers?

Wanneer een vrijwilliger verantwoordelijk wordt gemaakt voor het beheren van een speeltuin, dan is het uitgangspunt dat deze vrijwilligers ook anderen kan aansturen en corrigeren. Dit ligt best ingewikkeld. Het blijkt voor vrijwilligers lastig te zijn om gezag uit te oefenen. Help hen hierbij door te investeren in hun kennis en vooral communicatieve vaardigheden. Dit kan de professional doen, maar het kan ook met behulp van gerichte trainingen. Het is wel belangrijk erop te letten dat de vrijwilliger hierdoor niet overvraagd voelt en daardoor afhaakt. Vaak doet het dragen van bedrijfskleding met het logo van de organisatie al wonderen.

Download hier ‘Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten? Nieuwe verhoudingen tussen vrijwilligers en professionals in zorg en welzijn’ door Evelien Tonkens, Loes Verplanke, Jan Willem Duyvendak en Marianne van Bochove. Download hier >>