Wanneer een pedofiel zijn of haar straf heeft uitgezeten en weer in de maatschappij terecht komt, liggen de vrijlating en de woonplaats onder een vergrootglas. Kijk naar Benno L., de zwemleraar die in 2010 schuldig werd bevonden aan ontucht met minderjarigen. Zijn komst naar Leiden, zorgde voor grote ophef.

Schadevergoeding pedofiel

Ook pedoseksueel Sytze van der V., die uiteindelijk na lang rondzwerven in Amersfoort ging wonen kreeg te maken met demonstraties en opstootjes. Eerder deze maand werd duidelijk dat de gemeente Amersfoort Sytze van der V. 4000 euro schadevergoeding moet betalen, omdat burgemeester Lucas Bolsius vorig jaar zijn adres bekend maakte.

Zorgprofessionals

Het is niet de manier waarop re-integratie van veroordeelde zedendelinquenten gewoonlijk plaatsvindt, legt Hanneke de Korte van Reclassering Nederland uit. Normaliter gebeurt dat veel stiller, zijn er een paar belangrijke mensen bij betrokken: de wijkagent, zorgprofessionals, de burgemeester  en de naaste buurtbewoners. De Korte hoort vaak heftige uitspraken als om zedenzaken gaat. Vooral als er kinderen bij betrokken zijn. ‘Opknopen die handel, roepen ze dan. Natuurlijk wil ik die emotie niet bagatelliseren. Wij veroordelen het misdrijf ook, maar niet de persoon. Die heeft zijn straf inmiddels uitgezeten. Het is aan de reclassering dat hij goede begeleiding krijgt om weer te kunnen functioneren in de samenleving.’

Vrijwilligers

Voor de re-integratie van zedendaders werkt Reclassering Nederland met de methode Cirkels voor Ondersteuning, Samenwerking en Aanspreekbaarheid (COSA).  Een methode waarbij de zedenpleger wordt omringd door verschillende cirkels. In de eerste cirkel zitten gemiddeld drie tot vijf vrijwilligers die de zedenpleger wekelijks ontmoeten. De pleger, ook wel het kernlid genoemd, vertelt aan de vrijwilligers wie hij is, wat hij heeft gedaan en waar hij op moet letten om terugval te voorkomen. ‘Het kernlid kan bijvoorbeeld aangeven dat hij weer meer de behoefte heeft om langs speeltuinen te lopen of om porno te kijken. Dat zijn risicofactoren waar het kernlid en de vrijwilligers samen op kunnen letten’, legt projectleider Sylvia van Dartel uit.

Pedofiel in isolement

Een sociaal leven creëren is heel belangrijk benadrukt Van Dartel. ‘Veel zedendelinquenten hebben altijd in een isolement geleefd en konden zo de fout ingaan. Dat ze niet weer in een isolement raken is het allerbelangrijkst.’ Behalve de resocialisatie is ook het signaleren van risico’s een belangrijke taak, legt Van Dartel uit. ‘Stel ze zien bij een huisbezoek een pak met vilstiften liggen en het kernlid heeft geen kinderen of kleinkinderen. Dan mag de vrijwilliger hem daarmee confronteren, omdat dit een mogelijk risicosignaal is. De vrijwilliger meldt dit vervolgens aan de coördinator die het signaal voorlegt aan een deskundige. Zij zitten in de tweede cirkel om het kernlid heen. De deskundige beslist daarna wat er gedaan wordt. Die afweging leggen we niet bij de vrijwilliger, dat is te ingewikkeld.’

Pedorammers

Is iedereen geschikt om dit vrijwilligerswerk te doen? Iedereen is in ieder geval welkom om zich aan te melden, zegt Van Dartel. ‘Het is vooral belangrijk dat de vrijwilliger niet veroordeelt. We kijken naar de motivatie op het aanmeldformulier, checken of ze een strafblad hebben, vragen een VOG,  maar gaan ook vooral af op ons onderbuikgevoel. Ja, er hebben zich wel eens zogenaamde pedorammers aangemeld. Maar mensen met de verkeerde bedoelingen of die in onze ogen ongeschikt zijn, vallen door de mand in de tweedaagse training. Twee dagen een show opvoeren, lukt niet. Wij moeten ervan overtuigd zijn dat iemand dit aankan.’

Terugval pedofiel

‘Cosa is alleen voor zedenplegers gemiddeld tot hoog risico op terugval’, zegt  Mariska Cheret van Reclassering Nederland. ‘Zij zeggen dat ze de daad hebben gepleegd, nemen er verantwoordelijkheid voor en geven aan dat ze een delictvrij leven willen. Dat zijn ook belangrijke voorwaarden.’ Sinds de start van Cosa vijf jaar geleden, zijn er 75 zedendaders begeleid. Hiervan zijn nog 55 circkels actief. Het begeleidingstraject duurt gemiddeld twee jaar, maar als het langer nodig is kan het worden voortgezet, aldus Cheret. Tot nu is één van de zedendaders gerecidiveerd. Hij zat twee maanden bij Cosa en is nog verdacht.

Cijfers

‘Jaarlijks houdt Reclassering Nederland toezicht op 17.000 personen. Daarvan zijn er jaarlijks  ongeveer 700 personen veroordeeld voor een zedendelict. In totaal staan er meer mensen onder toezicht voor een zedendelict, omdat toezicht meerdere jaren duurt’, zegt Hanneke de Korte.  Die zaken variëren van verkrachting tot potloodventers. Iets meer dan 300 mensen uit deze groep zijn veroordeeld voor een pedoseksueel delict. Dat zijn niet allemaal kinderverkrachters, maar ook bijvoorbeeld kinderporno-downloaders en groomers. ‘Net zo verwerpelijk natuurlijk’, stelt De Korte, ‘maar dit om aan te geven dat niet alle zedendelinquenten kinderverkrachters zijn. Binnen COSA komt pedoseksualiteit veel voor, maar dat is niet altijd het geval.’