Schulden worden nu vaak gezien als: je hebt het zelf veroorzaakt, dus je lost het ook maar zelf op. Bij normale schulden is dit ook terecht, maar als ze onhoudbaar worden leidt dit vaak tot contraproductieve keuzes, meent Verhagen. Bijvoorbeeld: iemand kan zijn zorgverzekering niet betalen. Dan komen er aanmaningen, boetes, er wordt gedreigd met een deurwaarder. ‘Een vrij technische benadering, waardoor mensen vaak zoveel stress krijgen dat ze bij de dag gaan leven, niet meer vooruit kijken en bijvoorbeeld opnieuw leningen afsluiten om uit de schulden te komen. Door mensen met schulden strenger te behandelen naarmate ze verder in de problemen zitten, los je de problemen vaak niet op’, vindt Verhagen.

Schulden

Verhagen schreef samen met Lilian Linders en Marcel Ham het boek ‘Verlossing van schuld en boete’. In het boek geven verschillende deskundigen onorthodoxe oplossingen voor schuldenproblematiek. Zo is stabilisatie van schulden soms het hoogst haalbare en is voor sommigen kwijtschelding het meest zinvol. En jongeren zouden eigenlijk al vroeg moeten leren hoe je met een krediet moet omgaan. Het zijn een aantal onderwerpen die in het boek voorbij komen.

Op 10 november organiseert het Sociale Innovatie Netwerk Nederland (SINN) een meetup over onorthodoxe oplossingen voor schulden in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Lees hier meer >>

Hypotheek

De tijd is rijp voor een nieuwe schuldenbenadering, zo valt het Verhagen op. En die benadering zou meer vanuit het gedrag en de psyche van de mensen moeten uitgaan. ‘Natuurlijk zijn schuldenaars niet altijd slachtoffer, maar wel is het belangrijk dat we ons afvragen: wie is deze persoon en hoe zijn de schulden gemaakt?’ Zo zijn er mensen in de schulden geraakt, omdat hun hypotheek onder water stond. ‘Dit  zijn vaak mensen die in principe hun financiële zaken wel op orde hebben.’ Toch krijgen zij een regeling waarbij ze jarenlang de tering naar de nering moeten zetten, inclusief procedures die initiatief nemen eerder bestraffen dan belonen. Daardoor ontbreekt de prikkel om te investeren in de toekomst, meent de lector. ‘Ze kunnen nauwelijks iets ondernemen om hun situatie te verbeteren.’

Consumeren

Dat boete-denken is vrij calvinistisch, vindt Verhagen, en werkt juist averechts voor sommige mensen. ‘Aan de ene kant vinden we dat mensen met schulden het zichzelf op de hals hebben gehaald en daarvoor moeten boeten. Maar aan de andere kant is de maatschappij juist gericht op consumeren en is het vrij eenvoudig om een lening aan te gaan.’ Volgens de lector zou de moraal ten aanzien van schulden en daarmee ook de verhouding tussen schuldeiser en schuldenaar moeten veranderen.

Woningcorporatie

Zo heeft een bank die zijn zorgplicht niet is nagekomen en iemand een lening heeft verstrekt onder onduidelijke voorwaarden ook een morele plicht om een oplossing te vinden, meent Verhagen. ‘Mensen die een schulden hebben bij een woningcorporatie kun je uit hun huis zetten, maar dat kost ontzettend veel geld. Je zou je kunnen voorstellen dat schuldenaren ook op een andere manier hun schulden kunnen inlossen; door klussen te doen bijvoorbeeld. Wordt iedereen daar niet beter van?’

Voor meer informatie over het boek Verlossing van schuld en boete – Onorthodoxe oplossingen voor onbetaalde rekeningen kijk hier >>

Kom naar de 23e editie van Actualiteiten Schuldhulpverlening op 11 november in Utrecht. Tijdens deze dag krijg je een overzicht van de laatste ontwikkelingen en jurisprudentie rondom schuldhulpverlening van mr. Erica Schruer. Samen met Nadja Jungmann gaat u dieper in op de omgang met uitvallers. Erik Boerma, vice-president Rechtbank West Brabant en Zeeland, bespreekt rechterlijke interventies bij natuurlijke personen met problematische schulden. Kijk hier voor meer informatie over het programma en inschrijven >>