Jan Mokkenstorm, psychiater en directeur van stichting 113-Online, heeft een duidelijke wens voor de toekomst. Een land zonder zelfmoord. En dat is haalbaar. ‘We werken samen met instellingen in het buitenland waar het echt lukt om nul patiënten te hebben die zelfmoord plegen. We zijn ervan overtuigd dat we dat in Nederland ook kunnen realiseren. We willen de zorg zo helpen dat we honderden mensenlevens extra kunnen redden.’

Economische crisis

Dat helpen van de zorg gebeurt op verschillende manieren. Zo is 113-Online op dit moment bezig met een onderzoek om te achterhalen waaróm het aantal zelfdodingen de laatste jaren is gestegen. Mokkenstorm: ‘Er zijn een aantal veronderstellingen. Bijvoorbeeld dat het aantal suïcides samenhangt met de economische crisis. Tegelijkertijd weten we dat er ook landen in crisis zijn die geen stijging zien. Je kunt je dus afvragen of dit verband er daadwerkelijk is.’

Toekomstperspectief

Een andere veronderstelling is dat zelfdoding samenhangt met het werkloosheidsgetal. In Nederland is onder werklozen echter geen grote stijging te zien als het gaat om zelfdodingen. Juist onder werkende mensen en mensen die langdurig arbeidsongeschikt zijn, neemt het aantal suïcides toe. Mokkenstorm: We willen toetsen of een gebrek aan toekomstperspectief bijdraagt aan de stijging van het aantal zelfmoorden. Daarbij vermoeden we dat het aantal zelfdodingen onder werklozen wel degelijk stijgt, maar dat deze cijfers onzichtbaar zijn door het groeiende aantal zzp’ers en ondernemers. Wanneer zij geen of minder opdrachten hebben, zijn ze in de statistieken niet altijd terug te vinden als werkloos.’

GGDHaaglanden heeft concrete adviezen ontwikkeld voor het onderwijs en de zorgsector over wat te doen bij suïcidaal gedrag bij jongeren. Lees meer >>

Bezuinigingen

Ook de bezuinigingen in de zorg, en dus ook in de ggz, kunnen meegespeeld hebben in de toename van het aantal zelfdodingen. ‘De bezuinigingen kunnen ertoe geleid hebben dat de ggz meer gericht was op het herstellen van zichzelf dan op het redden van mensen.’ Al deze hypotheses gaat 113-Online onderzoeken met behulp van cijfers van het CBS.

Suïcidepreventie

Maar intussen wordt er ook in de praktijk al hard gewerkt om het aantal zelfdodingen terug te dringen. Mokkenstorm: ‘Suïcidepreventie is op dit moment vaak een non-issue in de zorg. Neem bijvoorbeeld een huisarts. Gemiddeld zal een huisarts hier eens per vier jaar maken krijgen met de zelfdoding van een patiënt. Dat betekent dus dat het onderwerp suïcidepreventie niet bovenaan de lijst met prioriteiten zal staan.’ Dit gaat veranderen. In zeven regio’s hebben verschillende partijen, van huisartsen tot woningbouwverenigingen en van crisisdiensten tot het UWV, de handen ineen geslagen om samen maatregelen te nemen die suïcide tegen moeten gaan.

Samenwerking

Doel van deze samenwerking is dat suïcidale neigingen eerder herkend worden en partijen kunnen leren van elkaars ervaringen. Mokkenstorm: ‘Uit onderzoek blijkt dat het combineren en gelijktijdig aanbieden van preventiemaatregelen in een regio beter werkt dan allerlei losse initiatieven. Het is dus een goede zaak dat zoveel partijen meewerken.’

Taboe

Ook heeft 113-Online veertien ggz-instellingen  bereid gevonden om samen te gaan werken. ‘Zij gaan bij elkaar in de keuken kijken en hun werkwijze rondom het voorkomen van suïcide vergelijken. Dat is uniek. Vaak rust er een taboe op zelfdoding in instellingen, niemand is er immers trots op als een patiënt een einde aan zijn of haar leven maakt. Door ervaringen met elkaar te durven delen, verwachten de instellingen dat hun suïcidecijfer omlaag zal gaan.’

Tips

Ook als sociaal werker kun je helpen om het aantal zelfdodingen in Nederland terug te dringen. Maar hoe doe je dat? Jan Mokkenstorm heeft tips. ‘Vermoed je dat een cliënt suïcidale gedachtes heeft? Dan zijn er eigenlijk maar drie verkeerde reacties. Ten eerste het probleem negeren , ten tweede je cliënt opdragen of verbieden zelfmoord te plegen en ten derde tegen je cliënt zeggen “als je zo graag dood wilt, doe het dan maar”. Deze drie reacties komen vaker voor dan je denkt.’ Wat je wel moet doen is het gesprek aangaan. Mokkenstorm: ‘Luister naar de boodschap, neem je cliënt serieus, zorg voor veiligheid en biedt hulp. Het is niet uitgesloten dat een gesprek met een cliënt over zelfdoding je iets doet. Laat dat dan niet zitten. Maak contact met je eigen achterban en zorg ondertussen dat je cliënt de hulp krijgt die nodig is.’

Collegiale overleglijn van 113-Online
Als vrijwilliger of zorgprofessional is het mogelijk om te overleggen met één van de psychologen van 113-Online over een verwijzing of met andere vragen. Bel 020-311 38 88. Kijk voor actuele spreekuurtijden op www.113online.nl.