Een oud, mooi opgeknapt pand met hoge grote ramen midden in een gewone volkswijk van Amsterdam. Projectleider Tom Jordan en programmaleider Ruth Schipper even trots een rondleiding door de gesloten en de open setting van Pinq, onderdeel van jeugdzorgorganisatie Spirit. De twee locaties zitten naast elkaar maar zijn wel, vanwege de wettelijke verplichting, door een muur van elkaar gescheiden. In elke locatie zijn twee units waar zes à zeven meisjes verblijven. Iedere unit heeft een eigen keuken en een gezamenlijke ruimte met loungebanken, luie stoelen en een boekenkast. Alle meisjes hebben een eigen kamer. Ook zijn er sportzalen en ruimtes waar onderwijs wordt gegeven.

Loverboys en sexting

De meisjes  (van 12 tot 18 jaar) die in Pinq verblijven, zijn slachtoffer van mensenhandel, seksueel misbruik, loverboys en/of sexting (het maken en versturen van naaktfoto’s en seksfilmpjes via sociaal media). Hun jeugd was in vele gevallen problematisch, hun ouders waren verslaafd of hadden psychiatrische problemen. Gemiddeld blijven ze negen maanden in de gesloten en/of de open opvang.

Voormalige jeugdgevangenis

De open opvang is sinds anderhalf jaar gesitueerd op deze plek. Afgelopen maart kwam de gesloten opvang erbij. Voorheen werden deze meisjes behandeld in de Koppeling, een gesloten jeugdzorginstelling in Amsterdam Zuidoost (Bijlmer). Deze  voormalige jeugdgevangenis staat qua locatie en sfeer in schril contrast met de huiselijkheid en de stadse levendigheid van de nieuwe locatie. Ook was het altijd al een droom van Spirit om de open en de gesloten opvang op één locatie in de stad te vestigen.

Andere benadering

Waarom is dat allemaal zo belangrijk? ‘Sinds een aantal jaar is onze visie op de hulpverlening behoorlijk veranderd’, verklaart Schipper. ‘Vroeger dachten we veel meer vanuit regels. Nu zijn we meer gericht op overleg en de relatie met de meisjes.’ Jordan: ‘ Vroeger zeiden we: “Dit kind is ontspoord en ze moet opgenomen worden omdat ze het thuis niet meer met haar redden”. Nu zeggen we: ‘‘Dit is een ernstig getraumatiseerd meisje dat hulp nodig heeft”. Dat is een hele andere benadering. We bekijken de problematiek nu veel meer vanuit zorg dan vanuit gedrag.’

Iedereen in dienst

De behandeling bij Pinq is sterk gericht op traumaverwerking. Er wordt een geïntegreerd dagprogramma geboden dat onder meer bestaat uit therapie, onderwijs en sport (onder andere boksen en yoga). Bijna alle onderdelen worden op de locatie gegeven. Belangrijk is dat alle medewerkers in dienst zijn van de organisatie. Schipper: ‘Het is fijn dat iedereen elkaar kent. Dan kun je ook echt iets met elkaar opbouwen en informatie uitwisselen. Heeft een meisje bijvoorbeeld een rotervaring gehad, dan moet de yogadocent dat weten zodat zij er een interventie op kan doen. En school moet het ook weten zodat ze mogelijk een uurtje later kan komen omdat ze de hele nacht heeft liggen huilen.’

Ander leefklimaat

Ook op de oude locatie werd al gewerkt met de nieuwe behandelmethodiek. Zo waren de time-out  en de isolatieruimtes al niet meer in gebruik. Toch kwam de nieuwe methodiek in de Koppeling niet goed genoeg tot zijn recht. Jordan: ‘We willen jongeren niet meer beveiligen met deuren en hekken. En die waren op de oude locatie nog wel aanwezig. De nieuwe benadering moet ook voelbaar zijn in het leefklimaat. We wilden als behandelcentrum zo veel mogelijk een gewoon huis zijn, waar iedereen zich thuis zou kunnen voelen.  Op de gesloten afdeling wordt de deur van de slaapkamers nu nog wel afgesloten. Maar eigenlijk willen we ook daar op den duur vanaf.’

Voordeel stadse omgeving

Ook de stadse omgeving kan de behandeling dienen. Zo kunnen de meisjes ‘normale dingen’ doen als (onder begeleiding) naar de bakker gaan. Of een wandeling in het park maken. ‘Ook gaan we met ze naar buiten om te zien hoe ze zich daar gedragen’, verklaart Jordan. ‘We maken bijvoorbeeld een ritje met de tram dat we achteraf evalueren. Dan bekijken we: hoe gedroeg je je? Wat voor een kleren had je aan? Wat straalde je uit? Hoe komt het dat er drie mannen naar je keken en je aanspraken?’

Open en gesloten samen

Dat de open en de gesloten groep nu naast elkaar zitten, heeft ook veel voordelen. De manier van werken kan echt op elkaar afgestemd worden. De meeste behandelaren werken in beide locaties, waardoor de overgang van de gesloten naar de open opvang geleidelijker verloopt. En krijgen de meisjes bijvoorbeeld wel een andere mentor, dan kan deze makkelijk nog eens binnenlopen als er problemen zijn. ‘Bovendien gaan sommige meisjes in de gesloten opvang sneller werken aan hun problematiek als ze zien dat je bij de open opvang meer vrijheid hebt’, voegt Schippers toe. ‘Dat kan een positieve stimulans voor de behandeling zijn.’

Resultaten?

De resultaten van de behandeling worden gemeten. Maar het is nu te vroeg om iets te zeggen over de uitkomsten. Schipper en Jordan zien meisjes die zeer succesvol het pand verlaten Maar dat geldt niet voor iedereen. Schipper: ‘Maar ook meisjes bij wie de behandeling niet helemaal slaagt of die hem niet helemaal afmaken, kunnen er baat bij gehad hebben. Een meisje dat na drie of vier maanden stopt met de behandeling maar wel “ja” en  “nee” heeft leren zeggen, neemt toch dat stukje vooruitgang met zich mee.’