Door Nienke Schild – Volgens Schram is de dreiging van extreem rechts de afgelopen jaren veranderd. In het verleden organiseerden zij zich vooral in politieke bewegingen. Nu ontstaat een ‘straatvariant’: geweldadige actiegroepen als Blood & Honour en regionale initiatieven. ‘Toetreden is heel gemakkelijk. De groepen rekruteren via internet. Niet alleen Nederland heeft hier mee te maken, maar ook Duitsland en België. Van deze straatvariant gaat een serieuze dreiging uit, omdat die zo laagdrempelig is en deze groepen geweld niet schuwen.’

Individuele- en groepsaanpak
Op het praktijkcongres ‘Radicaal Jong’ presenteert Krista Schram samen met Rob Witte twee interventietypen voor het aanpakken van rechtsradicaliserende jongeren. De groepsaanpak is met succes toegepast in Hendrik Ido Ambacht. Met de individuele aanpak loopt nu een pilot in twee gemeenten. Daarbij wordt gebruik gemaakt van inzichten uit Duitsland en Scandinavië.

Gebrekkig zicht
‘In het algemeen is er weinig expertise onder de professionals op het gebied van signaleren en benaderen van extreemrechtse jongeren’, zegt Schram. ‘Het zicht op de radicaliserende jongeren is bij de lokale overheid gebrekkig. Lange tijd is extreemrechts niet serieus genomen. De aandacht ging vooral uit naar radicaliserende moslims. Daarin ontstaat wel enige verandering.’

Knelpunten
Bij de aanpak van rechtsradicaliserende jongeren doen zich een aantal knelpunten voor. ‘Het is lastig om inzicht te krijgen in wie wie is. Ontdekken in welke fase van de radicalisering de persoon zich bevindt. Je hebt meelopers aan de ene kant en de harde kern aan de andere kant. Een beeld hiervan krijgen kost tijd, expertise en capaciteit. Bovendien kun je niet zomaar onbezonnen op de groep afstappen. Alle partijen, zoals jongerenwerk, politie en gemeente moeten op elkaar afgestemd zijn’, legt Schram uit.

Good practice
Een succesvolle aanpak is het voorbeeld in Hendrik Ido Ambacht. Het plaatselijke jongerencentrum DOCK-03 heeft daar met succes een groep van zo’n 150 Lonsdale-jongeren benaderd. ‘Zij hebben goed gekeken naar wie welke positie in de groep inneemt’, legt Schram uit. ‘En waren niet bang om met de jongens in gesprek te gaan, om vervolgens de meelopers een alternatief te bieden.’

CorrigerenSommige individuele aanpakken lijken op de benadering voor veelplegers, vertelt Schram. ‘Jongeren worden helemaal niet gecorrigeerd. Niemand maakt hen duidelijk wat de consequenties zijn. Bij deze aanpak gaat de politie zowel met de jongeren praten als met de ouders. Politie laat merken dat ze in de gaten worden gehouden. En wijzen de ouders op hun verantwoordelijkheid. De bedoeling is dat de meeloper uiteindelijk meer nadeel dan voordeel ondervindt van zijn aansluiting bij de rechtsextreme groep.’

Radicaliserende moslim-jongeren
In de workshop op het praktijkcongres zal Schram ook ingaan op het proces en de knelpunten bij de-radicalisering. Verder wordt nog onderzocht of de individuele aanpak ook geschikt is voor radicaliserende moslim-jongeren. ‘We weten dat de motieven om te radicaliseren veel overeenkomsten hebben, maar de processen van radicalisering daarentegen lijken te verschillen.’ Het Institute for Migration and Ethnic Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam doet hier onderzoek naar.