Het College voor de Rechten van de Mens bracht een rapportage naar buiten, Mensenrechten in Nederland: armoede, sociale uitsluiting en mensenrechten, die laat zien dat het noodzakelijk is om mensen rechten centraal te stellen wanneer je een effectieve aanpak van armoede wilt bereiken. ‘We vragen de overheid dan ook om een brede beleidsvisie en een nationaal programma te ontwikkelen voor het bestrijden van armoede en sociale uitsluiting.’

Participatie

Om tot een goede rapportage te komen, liet het College een onderzoeksbureau een belevingsonderzoek doen naar armoede. Hier kwam onder meer uit naar voren dat 80 procent van de mensen die zichzelf als arm beschouwen, aangeven dat dit hun gezondheid beïnvloedt. Verder voelt nog eens 80 procent zich aangetast in hun gevoel van vaardigheid en lijkt armoede de mogelijkheden tot participatie te beïnvloeden. ‘Waar 64 procent van de algemene bevolking in Nederland zegt vaak activiteiten te ondernemen, is dit 37 procent onder personen met een laag inkomen. Hierdoor voelt 35 procent van de mensen die armoede ervaren zich buitengesloten.’

Vicieuze cirkel

Armoedebestrijding is een terugkerend onderwerp op de Nederlandse agenda en dat is niet voor niets. In Nederland zelf, maar ook in het Caribische deel van het koninkrijk, leven veel mensen en gezinnen in armoede. ‘Armoede kan iedereen overkomen: je verliest je baan, gaat scheiden of hebt hoge zorgkosten. Het is een complex probleem dat niet alleen gaat over te weinig geld. Mensen in armoede komen vaak terecht in een vicieuze cirkel van machteloosheid, stigmatisering, discriminatie en uitsluiting.’

Het aantal kinderen dat in Nederland in armoede opgroeit is hoog. Ondanks dat de economie is aangetrokken en er vanuit gemeenten en Rijk aandacht besteedt wordt aan het terugdringen van armoede, groeit tien tot twaalf procent van de kinderen op in armoede. Lees meer >>

Verlies van vertrouwen

Adriana van Dooijeweert, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens benadrukt dat een leven in armoede de waardigheid kan aantasten. ‘Daarnaast heeft armoede ook gevolgen voor onze samenleving. Als mensen het gevoel hebben er niet bij te horen, kan dat leiden tot maatschappelijke onvrede en verlies van vertrouwen in instituties zoals de overheid en de rechtsstaat.’

Fundamentele rechten

Volgens het College zijn het recht op een behoorlijke levensstandaard en bescherming tegen armoede en sociale uitsluiting, het recht op gezondheid, het recht op onderwijs, het recht op arbeid en het recht op huisvesting fundamentele rechten van de mens. ‘Binnen al deze thema’s spelen er problemen met participatie, autonomie, gelijkheid en rechtsbescherming. Armoede kan leiden tot een ongezond voedingspatroon, wonen in een ongezonde omgeving of het mijden van zorg.’

Laaggeletterd

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 2,5 miljoen mensen in Nederland laaggeletterd zijn. Een groot deel van deze groep is langdurig arm, heeft gezondheidsproblemen en is minder maatschappelijk en politiek betrokken. Daarbij krijgen kinderen van laagopgeleide ouders zelf ook vaak een lager schooladvies. ‘En hoewel werk nog steeds een belangrijke inkomensbron is, blijkt dat het hebben van betaald werk geen garantie is om niet in armoede terecht te komen of er juist uit te komen. Tot slot neemt het aantal mensen dat dakloos is toe en kunnen veel mensen de woonlasten niet opbrengen.’

Samenwerking

Er is dus een wezenlijk probleem. Maar hoe is het op te lossen? Het College voor de Rechten van de Mens pleit voor een beleidsvisie en een nationaal programma vanuit de overheid om armoede en sociale uitsluiting te bestrijden. In dit programma moet minimaal aandacht zijn voor het recht op een behoorlijke levensstandaard, gezondheid, onderwijs, arbeid en huisvesting. Ook zou het College graag zien dat er meer wordt samengewerkt tussen overheid, gemeenten, belangenorganisaties en mensen in armoede. Hetzelfde geldt ook voor gemeenten als zij met armoede aan de slag gaan.

Kerntaak

Van Dooijeweert: ‘Armoede stoppen waar die nog voorkomt en voorkomen waar die dreigt te ontstaan is een kerntaak van de overheid. Het College is ervan overtuigd dat de overheid daarin alleen kan slagen met een beleidsvisie op armoede waarin het kunnen realiseren van mensenrechten centraal staat.’