In Nederland zijn in vergelijking met andere landen veel werknemers en uitkeringsgerechtigden met psychische problematiek. Eind 2013 waren psychische aandoeningen de meest voorkomende reden van arbeidsongeschiktheid.

Werkplek
Het zijn tot nu toe vooral trajectbegeleiders en jobcoaches die de afstand tussen (ex-)cliënten uit de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en arbeidsmarkt weten te overbruggen, meldt het vakblad Sociaal Bestek. Zij helpen klanten met psychische problematiek te integreren op een werkplek. Hierbij moeten soms tegengestelde adviezen worden samengebracht. De ggz-behandelaar zegt vaak: ‘doe het rustig aan’. Het UWV zegt: ‘Benut je mogelijkheden’ of ‘Beter worden doe je op je werk’.

Persoonlijk
Anke Fokkens. Zij begon ooit als ergotherapeut, was negen jaar trajectbegeleider/jobcoach in de ggz en sociale werkvoorziening. Ze werkt nu als zelfstandig trainer en geeft onder andere les op een jobcoachopleiding. Fokkens zegt dat werkgevers best sociaal willen ondernemen. Om een klant te koppelen aan een werkgever wijst Fokkens de jobcoaches bijvoorbeeld op ontbijtsessies of Open Coffees en bijeenkomsten van ondernemersverenigingen. ‘Face to face en korte lijnen: de persoonlijke benadering vergroot de kans van slagen.’

Investeren
Komt het tot een dienstverband, dan is het van belang vanaf het begin duidelijk te maken wat klanten nodig hebben om goed te functioneren, benadrukt ze. ‘Bijvoorbeeld een werkomgeving met weinig stress. Als een medewerker precies aangeeft wat er geregeld moet worden, dan zijn  werkgevers vaak bereid te helpen. De ene klant is kwetsbaarder dan de andere en van mislukkingen wordt niemand beter. Dat is slecht voor het zelfvertrouwen en vergroot stigmatisering. Een zorgvuldige voorbereiding en goede begeleiding op de werkplek kan het verschil maken. Liever wat meer investeren in het begin, dan is er meer kans op een duurzame plaatsing’.

Ondersteuning
Een bewezen effectieve manier om te zorgen dat uitkeringsgerechtigden en werknemers met een psychische aandoening hun baan behouden is Individuele plaatsing en steun (IPS), afkomstig uit de VS. Begeleiders zoeken naar een reguliere baan, waar de klant direct begint en bieden vervolgens langdurig steun ín de werkomgeving. Bij IPS gaan zorg, behandeling, arbeids(re-) integratie en  begeleiding op de werkplek samen, in goede onderlinge afstemming. De trajectbegeleider is bijvoorbeeld lid van een ambulant ggz-team, zoals in Nederland de multidisciplinaire FACT-teams.