Door Carolien Stam – Het totaaloverzicht over projecten en programma’s ontbreekt, evenals over de financiële stromen. Er is geen visie achter het hulpaanbod van instellingen, vindt de gemeente. (Foto:

Frankenstein, weblog Lodewijk Asscher)

Professionals werken te veel volgens protocollen en stoppen de hulp als door gebrek aan vertrouwen en motivatie van cliënten de problemen niet worden opgelost. Het onderzoek ‘Systeem in Beeld’ van de gemeente Amsterdam – onderdeel van de zogeheten Operatie Frankenstein – legt de achilleshiel van de hulpverlening aan jeugd en gezin bloot.

Geen overzicht en sturing
Zowel de overheden – rijk, provincie, gemeenten, stadsdelen – als de hulpinstellingen werken niet goed, aldus het onderzoek. Financieringsstromen zijn diffuus en het gemeentelijk beleid is niet resultaatgericht en er is geen overzicht over doelen en middelen. ‘Het beleid erop gericht om zoveel mogelijk cliënten in zo kort mogelijke tijd te helpen,’ verklaart Mariënne Verhoef, lid Raad van Bestuur van jeugdzorginstelling Spirit! ‘Het gaat niet om de uitkomsten van die trajecten.’ Dat vindt ook wethouder Lodewijk Asscher van Amsterdam. Hij steekt de hand in eigen boezem: ‘Overheden zijn te veel bezig met inputfinanciering en caseload en niet met wat ze nu eigenlijk willen dat instellingen doen. Dat geldt zeker ook voor de gemeente.’

Andere kant op kijken
Instellingen werken in hun hulpaanbod niet vanuit een visie, is het verwijt. Kan je dat verwachten als organisaties in de afgelopen jaren zijn gedwongen door marktwerking zich te richten op vraaggerichte projecten? ‘Dat is een verklaring, geen rechtvaardiging,’ vindt Lodewijk Asscher. ‘Er zijn ook veel instellingen die de andere kant op hebben gekeken, niet naar het kind en het gezin. De aandacht ging meer uit naar aanbestedingen en het nieuwste project.’

Geen stedelijk beleid
‘Ik herken dat verwijt van gebrek aan visie niet,’ zegt Marienne Verhoef, van Spirit! ‘We zijn daar voortdurend mee bezig.’ Dat projecten vaak ad hoc tot stand komen, wijt zij aan de diffuse financieringsstromen vanuit verschillende overheden. Maar ook aan het onvermogen om stadsbreed jeugdbeleid te formuleren binnen de grenzen van de stadsdelen. ‘Er is dan niet helder wie verantwoordelijk is voor wat.’

Straatje schoonhouden
Tot slot komt de professional aan bod in het onderzoek. Hij zou te veel het protocol afwerken en ‘zijn straatje schoonhouden’ als hulpverlening niet werkt. ‘Kort door de bocht’, vindt Mariënne Verhoef, bestuurslid van Spirit! ‘Enerzijds wordt professionals verweten dat ze te veel volgens protocollen werken. Anderzijds wordt hen opgedragen volgens protocollen te werken omdat de financier dat vereist. En de maatschappij vraagt erom, want de professional moet overal rekening mee houden.’

Verantwoordingscultuur
De professional wordt gedwongen door de verantwoordingscultuur protocollair te werk te gaan. En dat werkt niet, zo blijkt nu. ‘Dat denk ik ook,’ zegt wethouder Asscher. ‘We moeten het systeem omvormen. Door de maakbaarheid van de hulpverlening te relativeren. Soms is structureel zorg nodig. Verder moeten de geldstromen worden gebundeld en efficiënter worden ingezet. En overheden én instellingen moeten tijd investeren in formuleren wat we nu eigenlijk willen bereiken en hoe dat bereiken.’

Gezamenlijke aanpak
Asscher wil tot december de tijd om te praten met instellingen en overheden met als doel gezamenlijk een voorstellen voor verbeteringen op te stellen. ‘Ik merk dat ook de instellingen de genoemde problemen herkennen. Waarom hebben ze dan niet eerder aan de bel getrokken?’